Η Γενική Διευθύντρια Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς του υπουργείου Πολιτισμού Ολυμπία Βικάτου, μέσα σε κλίμα συγκίνησης αποχαιρετά τον πρώτο προϊστάμενο της στην Εφορία Αρχαιοτήτων της Ολυμπίας, δάσκαλο και μετέπειτα φίλο, με λόγια θερμά, λόγια σεβασμού και αναγνώρισης σε έναν άνθρωπο, σε έναν επιστήμονα, που συμπλήρωσε έναν αιώνα ζωής.
Ο πρώην Έφορος της Εφορίας Αρχαιοτήτων Ολυμπίας, γεννήθηκε, έζησε και πέθανε στον ιερό αυτό τόπο που τόσο αγάπησε και υπηρέτησε ως αρχαιολόγος, ενώ στο ενδιάμεσο αυτής της διαδρομής πέρασε από πολλές περιοχές της χώρας.
Διαβάστε τι αναφέρει η Ολυμπία Βικάτου:
"Με αισθήματα βαθιάς θλίψης και συγκίνησης η μεγάλη οικογένεια της Αρχαιολογίας αποχαιρετά σήμερα έναν «ευγενή» άνδρα της Ολυμπίας, τον Άγγελο Λιάγκουρα, ο οποίος υπηρέτησε για δεκαετίες την Αρχαιολογική Υπηρεσία. Έφυγε από τη ζωή, πλήρης ημερών, συμπληρώνοντας σχεδόν έναν αιώνα ζωής, ο πρώτος αρχαιολόγος που γεννήθηκε στην Αρχαία Ολυμπία. Έφυγε δε, την ημέρα που η Ολυμπία γιόρταζε τα 150 χρόνια ανασκαφών της.
Παιδί πολυμελούς, φτωχής οικογένειας, με δεκατρία αδέλφια, ο Αγγελής κατάφερε να κάνει ένα μεγάλο άθλο, να σπουδάσει την επιστήμη της αρχαιολογίας σε μία εποχή με ανυπέρβλητες δυσκολίες. Τέτοιες που, όπως ο ίδιος μου αφηγείτο, για να ζήσει η οικογένεια, ο ίδιος, παιδί ακόμη, με τον πατέρα του πήγαιναν με τα πόδια και φορτωμένοι από την Ολυμπία στα Λουτρά Ηραίας στην Αρκαδία, τρεις φορές τη βδομάδα για να πουλήσουν λεμόνια!!!. Αναμφίβολα, άνθρωποι δυνατοί, με χαλκέντερη θέληση και πείσμα, μίας άλλης εποχής, που γνώρισαν πόλεμο, πείνα, κατοχή, εμφύλιο κ.ά. Όλα αυτά γνώρισε και ο Αγγελής στον έναν αιώνα ζωής του, και γι’ αυτό αντιμετώπιζε στην υπόλοιπη ζωή του με πολύ στωικότητα τις δυσκολίες και τα προβλήματα.
Αρχικά υπηρέτησε στη Μέση Εκπαίδευση, και για τούτο εκτός από οξυδερκής αρχαιολόγος, ήταν και εξαιρετικός φιλόλογος με βαθιές γνώσεις φιλοσοφίας, οι οποίες καθόρισαν την πορεία της ζωής του. Κατόπιν εξετάσεων εισήλθε στην Αρχαιολογική Υπηρεσία και σύντομα έκανε σπουδές μετεκπαίδευσης στη Λυών της Γαλλίας.
Επιστρέφοντας, μυήθηκε στην επιστήμη της αρχαιολογίας από τον πρώτο του δάσκαλο, τον σπουδαίο Ι. Κοντή, Έφορο Αρχαιοτήτων Ολυμπίας, ο οποίος του ενέπνευσε τη μεγάλη αγάπη για τα αρχαία και την προστασία τους. Μεγάλες μορφές, μιας άλλης εποχής. Αρχικά, εργάστηκε ως επιμελητής και αργότερα ως Έφορος Αρχαιοτήτων σε πολλές Υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού: στη Θεσσαλία, στο Βόλο όπου γνώρισε και την παντοτινή σύντροφο και συνοδοιπόρο της ζωής του, την αγαπημένη του σύζυγο Μαίρη, η οποία τον ακολούθησε στην Αττική, Καβάλα και Ολυμπία. Από τη γενέτειρά του αφυπηρέτησε.
Σε όλη αυτή τη μακρά διαδρομή του διενήργησε πλήθος ανασκαφών και δημοσιεύσεων, σε όλες τις περιοχές, με ελάχιστα μέσα και κάτω από αντίξοες συνθήκες, συνεργάστηκε με τις Ξένες Αρχαιολογικές Σχολές, φρόντισε για την αναβάθμιση Χώρων, Μνημείων και Μουσείων, αφήνοντας ανεξίτηλο το στίγμα του.
Ο Άγγελος Λιάγκουρας σε όλη την υπηρεσιακή του θητεία διακρίθηκε για το υψηλό ήθος, την έμφυτη ευγένειά του, την προσήνεια, την κατανόηση στους συναδέλφους, που πάντα ήταν δίπλα τους ως Προϊστάμενος και ως άνθρωπος, και χάρη στη βοήθειά του πολλοί κατάφεραν να βρουν εργασία στην Αρχαιολογική Υπηρεσία (κάποιοι μάλιστα, όταν συνταξιοδοτήθηκε, τον αποκαλούσαν τρυφερά «παππού»), μα πάνω από όλα διακρίθηκε για την αγάπη του για τα αρχαία.
Ήταν πρώτος αυτός που στη Θεσσαλία, μία περιοχή που λυμαίνονταν αρχαιοκάπηλοι, αγωνίστηκε συστηματικά για την καταπολέμησή της, βρίσκοντας συμπαραστάτη έναν συμπατριώτη του, αστυνομικό διευθυντή που υπηρετούσε τότε, το Νικόλαο Παυλόπουλο (δεκαετία του ‘60) στην περιοχή. Κατά τη θητεία του στην Αττική, στις υπώρειες του Υμηττού, η ανοικοδόμηση ξεκινούσε με ταχύτατους ρυθμούς. Με ενέργειές του, για πρώτη φορά η Αρχαιολογική Υπηρεσία, έκανε παρακολούθηση των σκαπτικών εργασιών, στις περιοχές Γλυφάδα, Βάρη, Βουλιαγμένη, Βάρκιζα, και ο ίδιος διενήργησε πλήθος σωστικών ανασκαφών.
Μεγάλο σταθμό στην υπηρεσιακή του ζωή, αποτέλεσαν οι δύο θητείες του στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Ολυμπίας, στα μέσα της δεκαετίας του 1970 η πρώτη και προς το τέλος της δεκαετίας του 1980 η δεύτερη, που τότε στην αρμοδιότητά της υπαγόταν και η Μεσσηνία.
Συνέδεσε άρρηκτα το όνομά του με την σπουδαία ανασκαφή του θολωτού τάφου Ανθείας στη Μεσσηνία, από τον οποίο προήλθε ένα σπουδαίο και πλούσιο υλικό της Μυκηναϊκής εποχής, που τώρα κοσμεί το Αρχαιολογικό Μουσείο, αλλά και με το επίπονο εγχείρημα, λαμβάνοντας υπόψιν τις συνθήκες και τα μέσα, της διάσωσης, εγκιβωτισμού και ασφαλούς μεταφοράς των αρχαίων του Μπενάκειου Μουσείου Καλαμάτας, μετά τον καταστρεπτικό σεισμό του 1985.
Στην αγαπημένη του Ολυμπία, την ιδιαίτερη πατρίδα του, η φροντίδα του ήταν μεγάλη. Αρκεί να σκεφτεί κανείς, ότι πρώτος αυτός μερίμνησε για την πυροπροστασία του σπουδαίου αυτού χώρου με την πλούσια βλάστηση. Προχώρησε στην οργάνωση υποδομών πυροπροστασίας, δημιουργώντας δεξαμενές και πηγάδια για την εξασφάλιση νερού και αντλίες σε περίπτωση κινδύνου. Επέβλεπε καθημερινά ο ίδιος τις λεπτομερείς εργασίες καθαρισμών και αποψιλώσεων, όχι μόνο στον χώρο του Ιερού, αλλά και περιμετρικά του Μουσείου, ακόμα και στην κοίτη του Κλαδέου.
Αντιλαμβανόμενος την ανάγκη εξυπηρέτησης επισκεπτών που συνεχώς αυξάνονταν στην Ολυμπία, οργάνωσε τις υποδομές για την εξυπηρέτησή τους, κυρίως με τη δημιουργία χώρων στάθμευσης που δεν υπήρχαν, ανάμεσα στο Μουσείο και τον αρχαιολογικό χώρο, φροντίζοντας όμως με κατάλληλες φυτεύσεις να ενταχθούν αρμονικά στο τοπίο. Ακόμα και σήμερα σε διάφορά σημεία του περιβάλλοντος χώρου του Μουσείου βλέπουμε ολάνθιστες τις τριανταφυλλιές, που ο ίδιος φρόντιζε, να πλημμυρίζουν με χρώματα την περιοχή. Η οργάνωση των αποθηκών του Μουσείου και η δημιουργία συνθηκών ασφαλούς φύλαξης των αρχαίων για την αντιμετώπιση έκτακτων συνθηκών, είναι ένας άλλος τομέας στον οποίο έδωσε ιδιαίτερη βαρύτητα και μερίμνησε.
Ανέσκαψε και διέσωσε αρχαιότητες σε πολλές περιοχές της πατρίδας μας, συμβάλλοντας στη διατήρηση της ιστορικής μνήμης και της ιδιαίτερης φυσιογνωμίας κάθε τόπου. Πολύτιμος θησαυρός, οι προφορικές γνώσεις που μας μετέδωσε σε κάθε συνομιλία μας. Με μια μεγάλη πολυδιάστατη δράση, υπηρέτησε άοκνα την Υπηρεσία, αφήνοντας μεγάλη παρακαταθήκη. Σε περιόδους που δεν υπήρχαν τα σύγχρονα μεταφορικά μέσα και το προσωπικό της Υπηρεσίας ήταν λιγοστό, με ζήλο και θέρμη ξεπέρασε τις δυσκολίες, τον κόπο, τα έξοδα για να μπορέσει να ερευνήσει και να προφυλάξει αρχαιότητες. Το χρέος μας είναι μεγάλο απέναντι σε έναν σπουδαίο άνθρωπο του πολιτισμού και των γραμμάτων.
Λίγο πριν την αφυπηρέτησή του, γνώρισα «υπηρεσιακά» τον πρώτο μου Προϊστάμενο. Από μικρό κορίτσι στην Ολυμπία θυμόμουν τον «κ. Λιάγκουρα» που επισκεπτόταν τον τόπο, κυρίως, σε περιόδους γιορτών. Έχω στη μνήμη μου την εικόνα, σημειωτέον παρέμενε ίδια για δεκαετίες, ενός πολύ ευγενικού, ιδιαίτερα κομψού πάντα με γραβάτα, χαμογελαστού κυρίου, που μιλούσε με μεγάλη τρυφερότητα σε εμάς τα παιδιά. Οικογενειακός φίλος, αφού ήταν συνομήλικος σχεδόν με τη μητέρα μου, που τον αποκαλούσε, όπως και πολλοί άλλοι κάτοικοι του χωριού «Αγγελάκο».
Αυτός ο κομψός κύριος, συνοδευόταν πάντα από την εξίσου όμορφη και κομψοτάτη κα Μαίρη, που στα μαθητικά μου χρόνια ήταν η αγαπημένη όλων μας καθηγήτρια γαλλικών. Αργότερα, η οικογένεια απέκτησε τον Χρίστο, τον αγαπημένο τους γιο, και πλέον πολύ αγαπητό συνάδελφο και φίλο.
Ήταν Ιούνιος του 1989, όταν εργάστηκα για πρώτη φορά ως έκτακτη αρχαιολόγος στην Εφορεία της Ολυμπίας, στην οποία προϊστατο ο κ. Λιάγκουρας. Δεν θα ξεχάσω ποτέ την υποδοχή και την παρουσίασή μου από μέρους του στους συναδέλφους όλων των τμημάτων, την πρώτη μέρα, καθώς επίσης την ευγένεια και καθοδήγηση.
Τότε άρχισε μία περίοδος στενής συνεργασίας. Συμβουλές για τις τεχνικές ανασκαφής, για τις καταγραφές των αρχαίων, για τις ανάγκες της Υπηρεσίας, για την οργάνωση των αποθηκών για την προστασία και την ασφάλεια των αρχαίων, ακόμα και συζητήσεις φιλοσοφικού περιεχομένου, κυρίως όμως αφηγήσεις για τα δύσκολα παιδικά και νεανικά χρόνια στην Ολυμπία, αλλά και πώς προστατεύθηκαν τα αρχαία του Μουσείου της Ολυμπίας κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Λίγο αργότερα, ενώ αυτός αφυπηρέτησε, εγώ άρχιζα την υπηρεσιακή μου θητεία ως μόνιμη αρχαιολόγος πλέον στην Ολυμπία. Εξακολουθούσε να έρχεται στην Εφορεία, και με χαρά τον υποδεχόμασταν, καθώς μελετούσε το υλικό από την Άνθεια, και δεν παρέλειπε να με συμβουλεύει για την ανατροφή των μικρών μου παιδιών.
Ήταν αυτός που παρακολούθησε την πρώτη μου ανασκαφή. «Να μάθεις να διαβάζεις το χώμα» μου έλεγε. Η εμπειρία του ήταν πολύτιμη. Ακόμα και αφυπηρετήσας, δεν παρέλειπε να έρχεται στις ανασκαφές μου, στο μυκηναϊκό νεκροταφείο της Αγίας Τριάδας, στα λουτρά της Σκαφιδιάς, στους μυκηναϊκούς τάφους του Κλαδέου και Μάγειρα, στη ρωμαϊκή έπαυλη στο Πεταλίδι και σε πολλές άλλες θέσεις, επιδεικνύοντας όμως μία προτίμηση για τους τάφους της Μυκηναϊκής εποχής.
Να με φωνάζεις, μου έλεγε, να μυρίσω λίγο το χώμα της ανασκαφής. Αλλά και όταν μετατέθηκα από την Ολυμπία, ήταν ο πρώτος που ήλθε με την κα Μαίρη να παρακολουθήσει το έργο μου, στο Μεσολόγγι, στο μεγάλο συνέδριο που διοργανώσαμε το 2012, στα εγκαίνια των νέων Μουσείων της Αιτωλοακαρνανίας, χαιρόταν με τα βιβλία και τις μελέτες μου που του έφερνα, και με παρακολουθούσε πλέον από μακριά. Ακόμα και σε προχωρημένη ηλικία, όταν ανέλαβα τα καθήκοντα της Γενικής Διευθύντριας Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς, δεν παρέλειψε, πολύ συγκινημένος, να μου ευχηθεί και να μου πει πόσο υπερήφανος είναι για την Ολυμπία.
Έχω πολλά να θυμάμαι. Εκτός από τα υπηρεσιακά, έναν πολύτιμο οικογενειακό φίλο, παρών συχνά σε γιορτινά οικογενειακά τραπέζια, που στάθηκε δίπλα μας, στις δικές μας μεγάλες απώλειες. Πάντα παρών σε κοινωνικές εκδηλώσεις, στις περίφημες χοροεσπερίδες της Ολυμπίας, δεινός χορευτής από ευρωπαϊκά έως το λεβέντικο τσάμικο, με την κ. Μαίρη να ανοίγουν και να κλείνουν το χορό, ένα ζευγάρι που ήταν η ψυχή της παρέας.
Με βαθιά λύπη και συγκίνηση αποχαιρετώ σήμερα έναν «ευγενή» αρχαιολόγο της Ολυμπίας, τον πρώτο μου Προϊστάμενο, τον αγαπημένο μου κ. Λιάγκουρα, τον πρώτο αρχαιολόγο από την ίδια την Ολυμπία και κρατώ στην καρδιά και στη σκέψη μου τις ατέλειωτες συζητήσεις μας, την σοβαρότητα, την χαρά στο βλέμμα του όταν του μιλούσα για τις μεγάλες ανασκαφές της Ιόνιας οδού και τα νέα Μουσεία, την οξυδέρκεια, το χιούμορ, την κομψότητά του, την ειλικρίνεια, το χαμόγελό του, την πραγματική αγάπη για τα παιδιά, για τη δουλειά και τα αρχαία.
Ας είναι αιωνία η μνήμη σου στις καρδιές όλων όσων σε αγαπήσαμε. Ας είναι ελαφρύ το χώμα της Ολυμπίας, της γενέθλιας γης, που τόσο αγάπησες, έσκαψες, μελέτησες, διάβασες, άκουσες ό,τι σου αφηγήθηκε.
Θα σε θυμόμαστε για πάντα με πολύ αγάπη και ευγνωμοσύνη!
Στους αγαπημένους μου κα Μαίρη και στον Χρίστο, που έδωσε στον πατέρα του ανείπωτη χαρά και περηφάνια, ακολουθώντας την επιστήμη της αρχαιολογίας, εκφράζω τα πιο βαθιά και ειλικρινή μου συλλυπητήρια".
