ILIALIVE
Βουδαπέστη: Η αρχόντισσα του Δούναβη
Με κάτι από το αυτοκρατορικό μεγαλείο της Βιέννης, κάτι από τη ρομαντική γραφικότητα της Πράγας και την «ασκόνιστη λεωφόρο» του Δούναβη να τη χωρίζει στα δύο, η Βουδαπέστη είναι αναμφίβολα μία από τις ομορφότερες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.
 |
Η πρώτη εντύπωση που αποκομίζει ο επισκέπτης από τη Βουδαπέστη είναι ότι ακροβατεί ανάμεσα σε Δύση και Ανατολή, ανάμεσα στο παλιό και το νέο. Αν και τυπικά νεότατη, καθώς επίσημα ιδρύθηκε το 1873, η ουγγρική πρωτεύουσα μοιάζει να λυγίζει κάτω από το βάρος της Ιστορίας και αυτό γιατί τα δύο «συνθετικά» της, η Βούδα και η Πέστη, προϋπήρχαν αιώνες πριν από την ένωσή τους.
Η πρώτη οργανωμένη εγκατάσταση γίνεται στα ρωμαϊκά χρόνια, και ίχνη της μπορείτε να δείτε στον αρχαιολογικό χώρο και στο Μουσείο του Aquincum, στα βόρεια της «Παλιάς Βούδας» (Obuda). Αιώνες αργότερα οι Ούννοι του Αττίλα τοποθέτησαν κάπου εδώ την πρωτεύουσα της αχανούς αυτοκρατορίας τους. Η πιο «κρίσιμη» στιγμή τοποθετείται στα τέλη του 9ου αιώνα, όταν 7 μαγυάρικες φυλές, υπό την ηγεσία του Arpad, εγκαταστάθηκαν στη λεκάνη των Καρπαθίων.
 |
Να ανοίξουμε μια παρένθεση εδώ για να σημειώσουμε ότι η «Ουγγαρία» είναι γεωγραφικός όρος και ότι οι κάτοικοι της Ουγγαρίας δεν είναι Ούγγροι, αλλά κατά το 95% Μαγυάροι, οι οποίοι στη γλώσσα τους αποκαλούν τη χώρα «Χώρα των Μαγυάρων» (Magyarország).
Μπορεί να μην ενοχλούνται αν αποκαλείτε τη χώρα τους «Ουγγαρία», αλλά τους ίδιους καλό είναι να τους αποκαλείτε «Μαγυάρους» (Magyars). Είναι που είναι υπερβολικά σοβαροί, σχεδόν αγέλαστοι, δεν θέλετε να χαλάσετε τις καρδιές σας για μία λέξη!
Διαδοχή αυτοκρατοριών
 |
Για περίπου δύο αιώνες, κατά τον 16ο και τον 17ο αιώνα, η Ουγγαρία βρέθηκε υπό τον ζυγό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η οποία άφησε αρκετά σημάδια στη χώρα και την πόλη, ειδικά σε κάποια από τα υπέροχα λουτρά της. Από το 1867 μέχρι το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου η Ουγγαρία αποτελούσε μέρος ενός πολύ ιδιαίτερου κρατικού μορφώματος, ενός δυαδικού βασιλείου, με δύο «κυβερνήσεις» και έναν αυτοκράτορα, που έμεινε γνωστό ως Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία και κατελάμβανε σχεδόν όλη την Κεντρική Ευρώπη.
 |
Αν και για να είμαστε ειλικρινείς αυτό το μόρφωμα αποτελούσε έναν εύσχημο, συγκεκαλυμμένο τρόπο κυριαρχίας της Αυστρίας επί της Ουγγαρίας (και άλλων χωρών), τα χρόνια αυτά ήταν χρόνια ακμής για τη χώρα και ειδικά για τη «συμπρωτεύουσα» Βουδαπέστη. Ηταν η εποχή κατά τη διάρκεια της οποίας η πόλη προικίστηκε με τα περισσότερα από τα εντυπωσιακά κτίρια που απολαμβάνει σήμερα ο επισκέπτης στις βόλτες του.
Το ουγγρικό μιλένιουμ
 |
Η χρονιά-ορόσημο ήταν το 1896, όταν συμπληρώνονταν 1.000 χρόνια από την πρώτη εγκατάσταση των Μαγυάρων. Εκτοτε η πόλη αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα «μουσεία» αρχιτεκτονικής της Ευρώπης, με διάφορα στυλ να αντιπροσωπεύονται στους δρόμους της, από το νεογοτθικό και το μπαρόκ μέχρι το εκλεκτικιστικό και το νεοκλασικό.
Τα πιο εντυπωσιακά κτίρια, πάντως, είναι αυτά που ακολουθούν το Art Nouveau, ένα καλλιτεχνικό κίνημα που κυριάρχησε με διάφορα ονόματα (π.χ. «Jugendstil» στη Γερμανία, «Modernisme» στην Καταλονία) στα τέλη του 19ου - αρχές 20ού αιώνα, και το οποίο εδώ είναι γνωστό με τη βιεννέζικη «εκδοχή» του ως «Secession».
 |
Αναζητήστε τα κτίρια με την «υπογραφή» του αρχιτέκτονα Ödön Lechner, γνωστού και ως «Gaudi της Βουδαπέστης», με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα το Μουσείο Εφαρμοσμένων Τεχνών με τα χιλιάδες πολύχρωμα κεραμικά πλακίδια Zsolnay.
Το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου βρίσκει την Ουγγαρία στην πλευρά των ηττημένων. Με τη Συνθήκη του Τριανόν, το 1920, η Ουγγαρία χάνει μεγάλο μέρος των εδαφών της. Στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο επιλέγει ξανά το λάθος στρατόπεδο και συμμαχεί με τη Γερμανία. Το τέλος του πολέμου και το «ξαναμοίρασμα» του κόσμου στη Γιάλτα βρίσκει τη χώρα πίσω από το «Σιδηρούν Παραπέτασμα».
Το 1956 ο «ρεφορμιστής» πρωθυπουργός Imre Nagy, υποστηριζόμενος από εξεγερμένους φοιτητές, επιχειρεί να εφαρμόσει αυτό που σήμερα ίσως αποκαλούσαμε τον «τρίτο δρόμο προς τον σοσιαλισμό», όμως η εξέγερση συνθλίβεται κάτω από τις ερπύστριες των σοβιετικών τανκς και ο Nagy εκτελείται δύο χρόνια αργότερα.
Αναμνήσεις και θραύσματα από αυτή την εξέγερση αλλά και από όλη την κομμουνιστική περίοδο μπορεί να βρει ο επισκέπτης στο πολύ ιδιαίτερο πάρκο-Μουσείο Memento, που βρίσκεται περίπου 10 χλμ. νοτιοδυτικά της πόλης. Εδώ έχουν μεταφερθεί μετά την πτώση του Τείχους 42 τεράστια αγάλματα, τυπικά δείγματα του «Σοσιαλιστικού Ρεαλισμού» που κάποτε «κοσμούσαν» τη Βουδαπέστη, ενώ σε παρακείμενο στρατώνα μπορεί κάποιος να δει «εκπαιδευτικό» φιλμ που προοριζόταν για τους πράκτορες της μυστικής Αστυνομίας.
 |
Πίσω στην πόλη, το πάλαι ποτέ αρχηγείο της μυστικής κομμουνιστικής Αστυνομίας και ακόμα παλαιότερα αρχηγείο του φασιστικού κόμματος «Σταυρωτά Βέλη» φιλοξενεί ακόμα ένα μουσείο, το «Terror House», το οποίο όσο εντυπωσιακό είναι σε εκθέματα και διαδραστικές εφαρμογές άλλο τόσο αμφιλεγόμενο είναι όσον αφορά την ιστορική συνέπεια και την αντικειμενικότητά του.
Στους λόφους της Βούδας
 |
Το σημείο-κλειδί και σήμα-κατατεθέν της πόλης είναι αναμφίβολα η «αλυσιδωτή» γέφυρα Széchenyi, η ομορφότερη και παλαιότερη από τις πολλές γέφυρες της Βουδαπέστης. Οταν ολοκληρώθηκε, το 1849, ήταν ο πρώτος σταθερός συνδετικός κρίκος ανάμεσα στις τότε ακόμα «ανεξάρτητες» Βούδα και Πέστη.
Στα δυτικά της γέφυρας και του Δούναβη απλώνεται η «συντηρητική», αριστοκρατική και λοφώδης Βούδα, ενώ στα ανατολικά η πιο «μοντέρνα», βιομηχανική και επίπεδη Πέστη. Στο τοπίο δυτικά του ποταμού κυριαρχεί αναμφίβολα ο λόφος του Κάστρου («Varhegy»), όπου βρίσκονται μερικά από τα πιο σημαντικά αξιοθέατα της πόλης, με πρώτο και καλύτερο το βασιλικό ανάκτορο.
Το πρώτο παλάτι κτίστηκε στη θέση αυτή τον 13ο αιώνα. Ακολούθησαν όμως πολλές επεκτάσεις και καταστροφές, με τελευταία τη μάχη μεταξύ Γερμανών και Σοβιετικών, που κράτησε επτά εβδομάδες, λίγο πριν από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, και άφησε πίσω ερείπια. Αυτό που βλέπει σήμερα ο επισκέπτης είναι στην πραγματικότητα μια αναστήλωση. Στους χώρους του φιλοξενεί τη σπουδαία Εθνική Πινακοθήκη και το σημαντικό Ιστορικό Μουσείο.
Βορειότερα, στο «αστικό» κομμάτι του λόφου, βρίσκεται ένα επιβλητικό νεογοτθικό σύμπλεγμα που αποτελείται από τον ναό Matthias και τον παραμυθένιο «Προμαχώνα του Ψαρά», ένα από τα πιο πολυφωτογραφημένα σημεία της πόλης. Ο ναός είναι ένας από τους πιο επιβλητικούς της Βουδαπέστης τόσο εξωτερικά όσο και εσωτερικά, ενώ ο «Προμαχώνας» μοιάζει να βγήκε από τη φαντασία του Walt Disney.
 |
Για την πιο εντυπωσιακή πανοραμική θέα της πόλης ανεβείτε στον λόφο Gellert, νότια του Varhegy. Από εδώ, δίπλα στο κάστρο Citadella (που δεν γνώρισε ποτέ μάχη), θα έχετε στα πόδια σας και το παλάτι, και τη Βούδα, και την Πέστη, και τον Δούναβη με τις γέφυρές του και τα τουριστικά πλοιάρια που τον ανεβοκατεβαίνουν.
 |
Στα ανατολικά του Δούναβη, σε αντίθεση με την αρκετά «ήσυχη» Βούδα, απλώνεται η πολύβουη Πέστη, με τις μεγάλες λεωφόρους, τα επιβλητικά κτίρια, την έντονη κίνηση και τη ζωηρή νυχτερινή ζωή.
 |
Για μια πρώτη γνωριμία επιβιβαστείτε στο τραμ 2 και ακολουθήστε την παραποτάμια διαδρομή που έχει ανακηρυχθεί από το «National Geographic» ως η πιο γραφική σε ολόκληρη την Ευρώπη. Θα σας φέρει κάποια στιγμή σε άλλη μια δημοφιλή «καρτ ποστάλ» της Βουδαπέστης, το επιβλητικό Κοινοβούλιο, το τρίτο μεγαλύτερο του κόσμου.
Αν και συνονθύλευμα διάφορων αρχιτεκτονικών στυλ, το τελικό αποτέλεσμα είναι αρμονικό, όμορφο και άκρως πληθωρικό. Εξωτερικά ξεχωρίζουν οι 24 πύργοι του, τα 90 αγάλματα εξεχόντων Μαγυάρων και τα 242 αλληγορικά γλυπτά. Μέσα στους τοίχους του κρύβονται 691 αίθουσες, 29 μνημειακές σκάλες και 10 αίθρια.
Μπορείτε να εισχωρήσετε στα ενδότερα μόνο κατά τη διάρκεια ομαδικής ξενάγησης και παρόλο που θα επισκεφθείτε μόλις τρεις αίθουσες, αυτό είναι αρκετό για να πάρετε μια γεύση της πολυτέλειας και της λάμψης του, που οφείλεται εν μέρει και στα περίπου 45 κιλά χρυσού που χρησιμοποιήθηκαν για τη διακόσμησή του. Μεταξύ άλλων θα δείτε και το σημαντικότερο κειμήλιο της ουγγρικής Ιστορίας, το στέμμα του Αγίου-Βασιλιά Στεφάνου (Szent Istvan Kiraly).
Με τον ίδιο σχετίζεται και το δεύτερο σημαντικότερο κειμήλιο της Ουγγαρίας, το μουμιοποιημένο δεξί χέρι του αγίου, το οποίο εκτίθεται σε παρεκκλήσι της εντυπωσιακής Βασιλικής του Αγίου Στεφάνου, που κυριαρχεί στο ανάγλυφο της Πέστης με τον πανύψηλο τρούλο της. Για την ολοκλήρωση της εκκλησίας απαιτήθηκαν πάνω από 50 χρόνια, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα στα Ουγγρικά η φράση «όταν τελειώσει η Βασιλική» να σημαίνει κάτι σαν «του Αγίου Ποτέ».
Το «Παρίσι της Ανατολής»
 |
Πολύ κοντά στην Βασιλική βρίσκεται η αρχή της φημισμένης λεωφόρου Andrássy, που αποτελεί Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, λόγω των δεκάδων εντυπωσιακών κτιρίων της, ανάμεσα στα οποία ξεχωρίζει αυτό της Οπερας, που σύμφωνα με τους ειδικούς διαθέτει την τρίτη καλύτερη ακουστική στην Ευρώπη.
 |
Αν θυμηθούμε αυτούς που αποκαλούν τη Βουδαπέστη «Παρίσι της Ανατολής», τότε η Andrássy είναι τα «Ηλύσια Πεδία» της. Παράλληλα με τη λεωφόρο, αλλά σε βάθος μερικών μέτρων κάτω από τη γη, κινείται η θρυλική γραμμή 1 του μετρό, η παλαιότερη γραμμή μετρό της ηπειρωτικής Ευρώπης (εγκαινιάσθηκε το 1896), άλλο ένα μνημείο της UNESCO.
Στο τέρμα της Andrássy βρίσκεται η μνημειακή «Πλατεία των Ηρώων» (Hősök tere), η οποία επίσης εγκαινιάσθηκε το 1896, κατά το ουγγρικό «Millennium», και θα μπορούσε να αποτελεί την «απάντηση» της Βουδαπέστης στο Βερολίνο και στην Πύλη του Βρανδεμβούργου.
 |
Πίσω από την πλατεία απλώνεται το «Πάρκο της Πόλης» (Városliget), ένας ατμοσφαιρικός χώρος αναψυχής με λιμνούλες, όπου κυριαρχούν τα λουτρά Széchenyi, ένα παγοδρόμιο κατά τους χειμερινούς μήνες αλλά και το κάστρο Vajdahunyad, άλλος ένας αρχιτεκτονικός «αχταρμάς», ο οποίος παραδόξως δίνει ένα υπέροχο οπτικό αποτέλεσμα.
 |
Στην πλευρά της Πέστης κατοικούσε η πλειονότητα της πολύ σημαντικής εβραϊκής κοινότητας που πριν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο αριθμούσε γύρω στις 250.000 ψυχές. Εδώ βρίσκονται και οι μαρτυρίες για τη δραματική κατάληξη που τους επεφύλασσε η γερμανική κτηνωδία, μόλις 10 μήνες πριν από το τέλος του πολέμου.
 |
Αξίζει να επισκεφθείτε τη Μεγάλη Συναγωγή, τη μεγαλύτερη της Ευρώπης (και δεύτερη μεγαλύτερη στον κόσμο), με χωρητικότητα 3.000 καθήμενων, το γειτονικό Εβραϊκό Μουσείο, τον κήπο μνήμης με το «Δέντρο της Ζωής», ένα εντυπωσιακό έργο του διάσημου Ούγγρου γλύπτη Imre Varga, τη συναγωγή Rumbach, το εσκεμμένα σκοτεινό και καταθλιπτικό, αλλά εντυπωσιακό Κέντρο Μνήμης Ολοκαυτώματος και αφήστε για το τέλος τα πολύ συγκινητικά «Παπούτσια στον Δούναβη», δίπλα στο ποτάμι, κοντά στο ουγγρικό Κοινοβούλιο.
Τα παλάτια της ίασης
 |
Αν κάτι κάνει τη Βουδαπέστη να ξεχωρίζει από τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές πόλεις είναι τα διάσημα ιαματικά λουτρά της και οι 123 θερμές πηγές της. Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν τα λουτρά Széchenyi, το μεγαλύτερο συγκρότημα ιαματικών λουτρών της Ευρώπης με 12 εσωτερικές και 5 μεγάλες εξωτερικές πισίνες, όπου συχνά θα δείτε λουόμενους να παίζουν παρτίδες σκάκι.
Τα λουτρά Gellért, σε έναν εντυπωσιακό Art Nouveau χώρο, θεωρούνται τα πιο πολυτελή, ενώ αν θέλετε να ζήσετε την ατμόσφαιρα ενός αυθεντικού τουρκικού χαμάμ, θα αναζητήσετε τα λουτρά Rudas και τα λουτρά Király.
Τέλος, αν θέλετε να συνδυάσετε το λουτρό σας με τη νυχτερινή διασκέδαση, θα επιλέξετε τα λουτρά Lukács, όπου συχνά διοργανώνονται πάρτι κατά τη διάρκεια των οποίων η ευεργετική επίδραση του καυτού νερού συνδυάζεται με ποτό, χορευτική μουσική από dj και ζαλιστικά φωτορυθμικά.
Η νυχτερινή ζωή έχει γίνει τα τελευταία χρόνια ένα από τα δυνατά χαρτιά της πόλης με τα «μπαρ-ερείπια» («Romkocsma») να αποτελούν από το 2000 και μετά ένα από τα πιο χαρακτηριστικά γνωρίσματα της πόλης.
Σε παλιά εγκαταλελειμμένα κτίρια, σε αποθήκες, ταράτσες και αυλές στήνονται αυτοσχέδια μπαρ, καφέ και εστιατόρια, τα οποία διακοσμούν συνήθως καλλιτέχνες-φίλοι του ιδιοκτήτη, προστίθενται ατάκτως εριμμένα διάφορα ετερόκλητα αντικείμενα και έπιπλα και οι μίνιμουμ επιδιορθώσεις ώστε το μέρος να καταστεί λειτουργικό χωρίς να χαθεί η αίσθηση του «ερειπίου» και ιδού το κυρίαρχο trend στη νυχτερινή ζωή της Βουδαπέστης.
 |
Ενα επιπλέον πλεονέκτημα της πόλης είναι ότι παραμένει μία από τις πιο φθηνές πρωτεύουσες της Ευρώπης, σημαντικότατο κριτήριο σε εποχές κρίσης. Ισως αυτό να εξηγεί και το γεγονός ότι στη Βουδαπέστη άκουγα να ομιλείται η Ελληνική από τυχαίους περαστικούς και ομάδες ανθρώπων με πολύ μεγαλύτερη συχνότητα σε σχέση με πρόσφατα ταξίδια μου σε άλλες ακριβότερες πόλεις της «γηραιάς ηπείρου».
