Τουρκία: Μύθοι στον Δρόμο της Λυκίας

Επιβλητικοί σκαλιστοί τάφοι, βυθισμένες πολιτείες, αιώνιες φωτιές, πανύψηλα βουνά αλλά και θρύλοι της Ανατολής μπλέκονται στα πόδια σου σ’ ένα από τα πιο εντυπωσιακά μονοπάτια του κόσμου.

Ανάγλυφη κεφαλή Μέδουσας στο καλοδιατηρημένο αρχαίο θέατρο των Μύρων

 Η πανάρχαια χώρα της Λυκίας καταλαμβάνει γεωγραφικά τη σημερινή χερσόνησο του Tekke, μοιρασμένη διοικητικά στους Νομούς Αττάλειας (Antalya) και Μούγλων (Mugla) στα νότια της Τουρκίας. Αν και θεωρείται μία από τις αρκετά αναπτυγμένες τουριστικά περιοχές της γείτονος, μπήκε για τα καλά στον χάρτη μετά τη δημιουργία, ή μάλλον την «επαναλειτουργία» ενός από τα 10 καλύτερα μονοπάτια μεγάλων αποστάσεων του κόσμου, σύμφωνα με τους «Sunday Times». Το όνομα αυτού: «Δρόμος της Λυκίας». 

Ο «Δρόμος της Λυκίας» διασχίζει τοπία εκπληκτικής ομορφιάς

Το συνολικό μήκος του φτάνει τα 540 χιλιόμετρα, το ψηλότερο σημείο του περνάει από τα 1.800 μέτρα και ο συνολικός χρόνος διάσχισής του εκτιμάται γύρω στις 28-29 μέρες. Κοινώς, «παλούκι»! Ομως μην αποθαρρύνεστε, μπορείτε να περπατήσετε επιλεκτικά κάποιο τμήμα του, να το «πιάσετε» και να το «αφήσετε» κατά το δοκούν και ύστερα να ξαποστάσετε σε κάποια από τις μαγευτικές παραλίες της περιοχής.

Μια από τις πιο χαρακτηριστικές εικόνες της Λυκίας. Η εντυπωσιακή νεκρόπολη των αρχαίων Μύρων αποτελείται από δεκάδες σκαλιστούς τάφους

Για μια τέτοια «τμηματική» γνωριμία με το μονοπάτι βρέθηκα κι εγώ στη Λυκία για 4 μέρες, καλεσμένος του υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού της Τουρκίας (ευχαριστώ πολύ!). Ετσι, λοιπόν, εγώ που προτιμώ να ταξιδεύω μόνος μου για να κάνω τα κουμάντα μου, βρέθηκα να είμαι μέλος μιας εικοσαμελούς, περίπου, ομάδας δημοσιογράφων από 14 χώρες του κόσμου που έπρεπε να ακολουθήσει ένα προκαθορισμένο πρόγραμμα, το οποίο περιελάμβανε και αρκετό περπάτημα. Γιατί τα γράφω όλα αυτά; 

Για να δικαιολογηθώ που «έχασα» κάποια από τα σημαντικά αξιοθέατα της περιοχής. Αν είχα ταξιδέψει μόνος μου θα είχα διαμορφώσει διαφορετικά το πρόγραμμά μου, θα είχα δει ίσως περισσότερα πράγματα, θα είχα χάσει όμως τη μαγεία του «Δρόμου της Λυκίας» και δεν εννοώ μόνο την πεζοπορία σε ένα τοπίο ασύλληπτης ομορφιάς αλλά και τις θεατρικές αφηγήσεις μύθων και θρύλων της περιοχής από την εκλεκτή Judith Liberman, που συνεχίζει με τον τρόπο της τη μακραίωνη παράδοση των παραμυθάδων της Ανατολής. 

Είχα επίσης την τύχη και την τιμή να είμαι συνοδοιπόρος για 2 μέρες με την Kate Clow, μια Αγγλίδα κυρία που αφού περιπλανήθηκε για 5 χρόνια στην περιοχή, βρήκε και συνένωσε τους «σπασμένους κρίκους» ανάμεσα στα αρχαία μονοπάτια «δημιουργώντας» τον «Δρόμο της Λυκίας». 

Μάκρη και Λιβίσι

Μέρα 1η. Πρωινό ξύπνημα μπροστά στην υπερσύγχρονη μαρίνα του Fethiye, της «παλιάς» Μάκρης. Αν και δεν πρόλαβα να τη γνωρίσω καλά, μου έδωσε την εντύπωση μιας γαλήνιας πόλης με ήπια τουριστική ανάπτυξη. Σημαντικότερα αξιοθέατά της είναι τα ερείπια της αρχαίας Τελμησσού, με τον εντυπωσιακό «τάφο του Αμύντα» σε μορφή ιωνικού ναού να ξεχωρίζει.

Το γραφικό Kalekoy (αρχαία Σίμενα) με το μεσαιωνικό κάστρο του

Πρώτη στάση της ημέρας στο «χωριό-φάντασμα» Kayakoy (αρχαία ονομασία «Καρμυλλησός», ελληνικό όνομα Λιβίσι ή Λυβήσι) που έχει ανακηρυχθεί από την UNESCO «χωριό παγκόσμιας ειρήνης και φιλίας». Τα εκατοντάδες ερειπωμένα πέτρινα σπίτια συνθέτουν ένα στοιχειωμένο όσο και συγκινητικό σκηνικό.

Σαρκοφάγοι στη νεκρόπολη του Kalekoy (αρχαία Σίμενα)

Κάποτε, πριν από τη Μικρασιατική Καταστροφή, έμεναν εδώ 6.500 ψυχές εκ των οποίων οι 6.000 ήταν Ρωμιοί. Σήμερα, ελάχιστα κτίρια σώζονται σε καλή κατάσταση. Ανάμεσά τους οι δύο μεγαλύτερες εκκλησίες του χωριού,  η Παναγία Πυργιώτισσα ή «Κατωπαναγιά» με το εντυπωσιακό μαρμάρινο τέμπλο και ο Ταξιάρχης ή «Πάνω Εκκλησιά» με το πανέμορφο μωσαϊκό στο δάπεδο.

Το εντυπωσιακό μαρμάρινο τέμπλο της Παναγίας Πυργιώτισσας (ή «Κατωπαναγιάς») στο χωριό–φάντασμα Kayakoy (Λιβίσι)

 Το Λιβίσι, με το «ψευδώνυμο» Eskibahce, αποτελεί το σκηνικό για το μυθιστόρημα του Louis de Bernieres «Πουλιά χωρίς φτερά» (εκδ. Ψυχογιός), για όσους ενδιαφέρονται να μάθουν πώς ήταν κάποτε η ζωή εδώ.

Οι υπόλοιποι μπορούν να αναζητήσουν απογόνους των προσφύγων Μακρινών και Λιβισιανών που με την ανταλλαγή των πληθυσμών εγκαταστάθηκαν στην πλειονότητά τους στην Αττική, όπου ίδρυσαν τη Νέα Μάκρη. Κάποιοι άλλοι διασκορπίστηκαν σε άλλες περιοχές της Ελλάδας, ενώ καμιά 20αριά οικογένειες έφτασαν και στο «χωριό» μου, την Ιεράπετρα, όπως έμαθα με έκπληξη πριν από λίγες μέρες. 

Αναχώρηση από το Λιβίσι με κατεύθυνση τον ορεινό οικισμό Karagac. Στη διαδρομή περνάμε «ξυστά» από δύο υπέροχες παραλίες. Η πρώτη, αμμουδερή και πλατιά με μια εντυπωσιακή λιμνοθάλασσα στη μία της άκρη γνωστή ως «Νεκρά θάλασσα» (Oludeniz), έχει εξελιχθεί σε πολυσύχναστο τουριστικό θέρετρο. Η δεύτερη, απόμακρη, στην έξοδο ενός δύσβατου φαραγγιού με πρόσβαση μόνο από θαλάσσης ή από μονοπάτι, αποτελεί ένα ρομαντικό ησυχαστήριο γνωστό με το όνομα «Κοιλάδα των Πεταλούδων» (Kelebekler Vadisi).

Από το Karagac σε υψόμετρο 1.000 μέτρων κατεβαίνουμε λίγο χαμηλότερα στα 800 μέτρα στο χωριό Alinca. Από εκεί μπαίνουμε για πρώτη φορά στον «Δρόμο της Λυκίας», στο τμήμα του μονοπατιού που μετά από 3 ώρες πεζοπορίας σε δασώδη περιοχή μάς βγάζει σε ένα ακόμα ησυχαστήριο, τη μαγευτική παραλία του Kabak. Εκεί και ενώ ο ήλιος δύει πίσω από τις πευκόφυτες πλαγιές που βυθίζονται στη θάλασσα, η Judith μάς μαγεύει με τα παραμύθια της. 

Μεσόγειος, η κοινή μήτρα

Στον «Δρόμο της Λυκίας» θα συναντήσετε σκηνές καθημερινότητας που παραπέμπουν σε περασμένες δεκαετίες

Μέρα 2η. Αναχώρηση από το Karagac με κατεύθυνση το Yediburun («Επτά Κάβοι»), όπου απολαμβάνουμε το δαντελωτό ανάγλυφο των λυκιακών ακτών. Ξαναπαίρνουμε τον «Δρόμο της Λυκίας» μέσα σε ένα κλασικό και αθάνατο μεσογειακό τοπίο. Ελιές, ξερολιθιές, σπαρτά, άνθρωποι να δουλεύουν κάτω από τον καυτό ήλιο, τσοπάνηδες με γίδια. Ενας Γάλλος από την Προβηγκία, ένας Ιταλός από τη Σικελία, μία Ισπανίδα από τη Μούρθια, ένας Ελληνας από την Κρήτη λένε με μια φωνή «αυτός ο τόπος είναι σαν τον δικό μας»!

Ο κεντρικός δρόμος της Αγοράς με τους ιωνικούς κίονες στα αρχαία Πάταρα

Αφιξη στο χωριό Bel μετά από περίπου 3 ώρες πεζοπορίας. Διάλειμμα για ένα γρήγορο και δυναμωτικό πικνίκ. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει άλλο ένα μονοπάτι 4 ωρών μέχρι τις αρχαίες Πύδνες (Pydnai). Μας πληροφορούν ότι μια κατολίσθηση έχει κλείσει τμήμα του μονοπατιού, κάτι που προκαλεί αλλαγή πλάνων.

Ανεβαίνουμε στα βανάκια με κατεύθυνση τα αρχαία Πάταρα (Patara). Στη διαδρομή περνάμε κοντά από σημαντικές αρχαίες πολιτείες: Πίναρα (Pinara), Σίδυμα (Sidymae), Τλως (Tlos), Λητώον (Letoon- πόλη αφιερωμένη στη σπουδαιότερη θεά των Λυκίων, τη μητέρα-θεά Λητώ), Ξάνθος (Xanthos).

Παρασκευή του τοπικού εδέσματος gozleme στον ορεινό οικισμό Karagac

Ολες σημαντικές πόλεις-μέλη του Κοινού των Λυκίων που για σχεδόν 500 χρόνια από τον 3ο αιώνα π.Χ. λειτούργησε ως μια σχεδόν υποδειγματική Ομοσπονδιακή Δημοκρατία, σε βαθμό που αναφέρεται χιλιάδες χρόνια αργότερα ως παράδειγμα από τον Γάλλο φιλόσοφο του Διαφωτισμού Μοντεσκιέ.

Με την πρώτη ματιά στον εντυπωσιακό αρχαιολογικό χώρο δικαιολογείται απόλυτα η επιλογή των οργανωτών για στάση στα Πάταρα. Αποτελούσε το σημαντικότερο λιμάνι της αρχαίας Λυκίας, επίνειο της «πρωτεύουσας» (και ηρωικής πόλης) Ξάνθου. Ηταν επίσης η χειμερινή κατοικία του θεού Απόλλωνα (Παταρέα), ενώ λειτουργούσε μαντείο που θεωρείται το δεύτερο σημαντικότερο «απολλώνιο» μετά από αυτό των Δελφών. 

Το λιμάνι δεν υπάρχει πια καθώς ο χώρος περιβάλλεται σήμερα από λιμνούλες και βαλτοτόπια, σώζονται όμως επιβλητικά ερείπια κτιρίων από διάφορες εποχές, κυρίως ελληνιστικά, ρωμαϊκά και κάποια βυζαντινά. Τα πιο εντυπωσιακά από αυτά είναι μία από τις πύλες της πόλης με τρεις αψίδες, ένα αρχαίο θέατρο και ένα βουλευτήριο, διάφορα δημόσια λουτρά και ο κεντρικός δρόμος της αγοράς που περιβάλλεται από κίονες ιωνικού ρυθμού. Παντού θα συναντήσετε ελληνικές επιγραφές, μερικές εξ αυτών ιδιαίτερα ευανάγνωστες και κατανοητές. 

Να σημειώσουμε εδώ ότι το πανάρχαιο φύλο των Λυκίων, γνωστό ήδη από τη δεύτερη χιλιετία π.Χ. ως «Lukka» σε γραπτά κείμενα των Χετταίων, δεν ήταν ελληνικό φύλο αν και μοιραζόταν αρκετούς κοινούς μύθους με τους αρχαίους προγόνους μας. Εξελληνίστηκαν όμως σε μεγάλο βαθμό με το πέρασμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου και ειδικότερα κατά τα ελληνιστικά χρόνια όταν επέλεξαν την ελληνική γλώσσα και γραφή που ήταν τα «αγγλικά» της εποχής. 

Aποψη του Kas (αρχαία ονομασία «Αντίφελλος») με το πολυαγαπημένο Καστελόριζο στο βάθος δεξιά

Πίσω από τον αρχαιολογικό χώρο απλώνεται μια καταπληκτική παραλία με αμμοθίνες που εκτείνεται σε πλάτος κάποιων εκατοντάδων μέτρων και μήκος 20 χλμ. Αναχώρηση με κατεύθυνση την Kekova για διανυκτέρευση. Παράκληση εκ μέρους μου για σύντομη στάση στο Kas (αρχ. ονομασία «Αντίφελλος») που βρίσκει «ευήκοα ώτα» στους ευγενέστατους ξεναγούς-οδηγούς μας. Απολαμβάνουμε αφ’ υψηλού τη θέα στη γραφική πόλη με το πολυαγαπημένο Καστελόριζο απέναντι σε απόσταση αναπνοής. 

Βυθισμένες πολιτείες

Προετοιμασίες για ένα νοστιμότατο γεύμα εν πλω στην Kekova

Μέρα 3η. Ξύπνημα στην Kekova («Κάκαβα») και συγκεκριμένα στο γραφικό χωριουδάκι Ucagiz («Τρίστομο», αρχαία Τειμιούσα). Ισως το πιο ειδυλλιακό μέρος σε ολόκληρο το ταξίδι. Η απόλυτη γαλήνη. Ενας κόλπος που «φράσσεται» στα νότια από ένα μακρόστενο νησάκι. Η ακύμαντη επιφάνεια της θάλασσας θυμίζει λίμνη. Δύο γραφικά χωριά, τρεις αρχαίες, μισοβυθισμένες πολιτείες. Μέχρι τον 2ο αιώνα μ.Χ. το τοπίο ήταν αρκετά διαφορετικό. Τότε ένας τεράστιος καταστροφικός σεισμός βύθισε τη γη κατά 6 μέτρα, πνίγοντας τα παραθαλάσσια τμήματα των αρχαίων πόλεων. 

Το πρόγραμμα σήμερα περιλαμβάνει περιήγηση με καγιάκ. Κωπηλατούμε δίπλα σε αρχαία ερείπια, σε συστάδες σαρκοφάγων, σε σκάλες που βγαίνουν μέσα από το νερό. Περνάμε απέναντι στο νησάκι Kekova, στα ερείπια της Δολιχίστης (Dolichiste). Κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, ευδιάκριτα τα καταποντισμένα αρχαία λιμανάκια. Ακολουθεί νοστιμότατο γεύμα πάνω σε πλοιάριο που θα μας μεταφέρει στο Kalekoy. 

Αφιξη στο Kalekoy (αρχαία Σίμενα), το δεύτερο υπερ-γραφικό χωριουδάκι της περιοχής. Περπατώντας τα ανηφορικά σοκάκια, βλέπουμε ένα-δυο καλοστεκούμενα παλιά ελληνικά σπίτια που έχουν μετατραπεί σήμερα σε ατμοσφαιρικές πανσιόν.

Στην κορυφή του λόφου και πάνω σε αρχαία θεμέλια στέκει σε πολύ καλή κατάσταση κάστρο (Kale) των Ιωαννιτών ιπποτών της Ρόδου. Στα ανατολικά του απλώνεται αρχαία νεκρόπολη με δεκάδες σαρκοφάγους.

Λιγοστές τοιχογραφίες σώζονται στον επιβλητικό ναό του Αγίου Νικολάου στα Μύρα (Demre)

Από εκεί ξαναπιάνουμε τον «Δρόμο της Λυκίας» που μας βγάζει σε ένα μικρό φιόρδ, όπου μας περιμένει σκάφος για να μας πάει στο αρχαίο λιμάνι της Ανδριάκης (Andriake). Στον αρχαιολογικό χώρο βυζαντινές παλαιοχριστιανικές βασιλικές μπερδεύονται με ρωμαϊκά ερείπια. Ξεχωρίζουν η καλοδιατηρημένη ρωμαϊκή σιταποθήκη (στην πραγματικότητα μια ΔΟΥ της εποχής), η οποία φιλοξενεί σήμερα το Μουσείο της Λυκίας και η εντυπωσιακή υπόγεια δεξαμενή. 

Λίγα χιλιόμετρα βορειότερα βρίσκονται τα Μύρα (Demre), επίσκοπος των οποίων ήταν ο προστάτης των ναυτικών, Αγιος Νικόλαος, που είχε γεννηθεί στα Πάταρα. Εκτός από τους ναυτικούς ο άγιος έδειχνε ιδιαίτερη αδυναμία στους φτωχούς και ειδικά στα παιδιά. Λέγεται ότι θέλοντας να βοηθήσει φτωχές οικογένειες χωρίς να γίνει αντιληπτός, έριχνε χρήματα και δώρα από τις καμινάδες των σπιτιών και κάπως έτσι προέκυψε ο Santa Claus του δυτικού κόσμου.

Στην πόλη θα δείτε τον εντυπωσιακό βυζαντινό ναό που είναι αφιερωμένος στον άγιο. Πιστεύεται ότι ήταν θαμμένος σε σαρκοφάγο εντός του ναού, όμως το 1087 Ιταλοί έμποροι «υπεξαίρεσαν» τα ιερά λείψανα και τα μετέφεραν στο Μπάρι της Ιταλίας όπου βρίσκονται μέχρι σήμερα.

Λίγα χιλιόμετρα βόρεια του ναού βρίσκεται ένας από τους πιο σημαντικούς αρχαιολογικούς χώρους της Λυκίας, τα αρχαία Μύρα, με την πιο εντυπωσιακή, ίσως, νεκρόπολη της περιοχής, μια «κυψέλη» που απαρτίζεται από δεκάδες, περίτεχνους σκαλιστούς τάφους σε πανύψηλα, κάθετα βράχια, μια εικόνα που δεν πρέπει να χάσει κανείς επισκέπτης. Πολύ όμορφο και το καλοδιατηρημένο αρχαίο θέατρο. 

Αιώνιες φλόγες

Το όρος Ολυμπος (σήμερα «Tahtali Dag») ήταν ένα από τα 27 βουνά της αρχαιότητας με αυτό το όνομα

Μέρα 4η. Ξύπνημα στο παραθαλάσσιο χωριό Cirali. Από εκεί, φτάνουμε στο δυτικό τέρμα της μαγευτικής, ατέλειωτης παραλίας του χωριού, που κάποτε ήταν αγαπημένη των hippies. Κάτω από πανύψηλα βράχια εκβάλλει ένας μικρός ποταμός. Ακολουθώντας τις όχθες του εισερχόμαστε στον μαγικό κόσμο της αρχαίας Ολύμπου. Τα ερείπια περιβάλλονται από μια «ζούγκλα» οργιώδους βλάστησης. Η φύση με λαιμαργία επιχειρεί να «καταπιεί» ναούς, θέατρα και λουτρά. 

Η Judith Liberman αφηγείται τον μύθο του Βελλεροφόντη δίπλα στις αιώνιες φλόγες της Χίμαιρας (Chimaera – Yanartas)

Σε τόπους σαν αυτόν γεννιούνται οι μύθοι. Μύθοι που σχεδόν παίρνουν σάρκα και οστά στο γειτονικό Ya-nartas («Chimaera»). Ημίωρη ανάβαση στις πλαγιές του όρους Ολυμπος (ένα από τα 27 βουνά της αρχαιότητας με αυτό το όνομα) και βρισκόμαστε μπροστά σε ένα απροσδόκητο τοπίο.

Μεγαλοπρεπής πύλη ναού στην αρχαία Ολυμπο

Στην καρδιά του δάσους εμφανίζεται μια «φαλακρή» βραχώδης περιοχή, όπου δεκάδες φωτιές ξεπηδούν μέσα από οπές στο έδαφος. Αιώνιες φλόγες, γνωστές από την αρχαιότητα, που κατέστησαν την περιοχή τόπο ιερό για όλες ανεξαιρέτως τις θρησκείες μέσα στη λυκιακή διαχρονία. Φωτιές που σβήνουν πρόσκαιρα με τις βροχές και αμέσως μετά ως διά μαγείας αυταναφλέγονται!

Εδώ η Judith μάς αφηγείται τον μύθο του Βελλεροφόντη (εγγονού του Σίσυφου) που καβάλα στο ιπτάμενο άλογο του, τον Πήγασο, κατατρόπωσε την Χίμαιρα, αυτό το μυθολογικό τέρας με ανάμεικτα χαρακτηριστικά λιονταριού, κατσίκας και φιδιού που έβγαζε φωτιές από το στόμα, και εξακολουθεί να τις βγάζει αν και θαμμένη κάτω από τα βράχια αυτού του μαγικού τόπου.

Πηγή: thetravelbook.gr