Άριστείδης Αλεξανδρόπουλος: Ο τσαγκάρης της οδού 28ης Οκτωβρίου

Τσαγκάρης… Πόσο περίεργη λέξη στην εποχή που το παπούτσι πουλιέται με το κιλό… Εν έτη 2017, θα αγοράσει κάποιος από το κατάστημα υποδημάτων, από το σούπερ μάρκετ, από το “κινέζικο”, ακόμα και από το δρόμο τις “μαϊμούδες” των Αφρικανών παράνομων πλανόδιων… Τόσο εύκολα, τόσο απλά… Κι όμως ο τσαγκάρης που δεκαετίες πριν αποτέλεσε τον αποκλειστικό δημιουργό του παπουτσιού, είναι ακόμα “ζωντανός”.

Ως επάγγελμα μπορεί να μην έχει απόλυτα τον ίδιο ρόλο, όμως ο καλός τσαγκάρης, ο μάστορας, ξέρει να κάνει δουλειά. Να διορθώσει εκεί που το παπούτσι - ακόμα και το καινούργιο - δεν ταιριάζει απόλυτα με το πόδι, να παρέμβει για να διορθώσει κάποια ατέλεια που προέκυψε, να αλλάξει φθαρμένα τμήματα, να γυαλίσει το δέρμα…

Ο Πύργος λένε, τα παλιότερα χρόνια, είχε δεκάδες τσαγκάρηδες μαζί με τους “παραγιούς” τους. Η βιομηχανοποίηση “έσβησε” στο πέρασμα του χρόνου, τους παραδοσιακούς “μαστόρους” υποδημάτων και σιγά - σιγά η δουλειά περιορίστηκε σε μικρές επιδιορθώσεις κυρίως.

Συνέντευξη στο Γιάννη Σπυρούνη

Μάστορα από τα παλιά δεν θα βρεις… Έτσι τουλάχιστον πιστεύαμε έως ότου αποφασίσαμε να κατέβουμε τα στενά σκαλιά σε ένα μικροσκοπικό υπόγειο στην οδό 28ης Οκτωβρίου. Ο Αριστείδης (Άρης) Αλεξανδρόπουλος, δεν βρίσκεται πολλά χρόνια εκεί… μόλις από το 2012… Έχοντας μείνει στη γειτονιά, θυμόμαστε αμυδρά τον προηγούμενο τσαγκάρη που βρισκόταν εκεί στο ίδιο πόστο, τον Βαρβαρήγο. Και όπως μάθαμε αυτός δεν ήταν ο πρώτος ιδιοκτήτης του “τσαγκάρικου” καθώς είχε προηγηθεί, άλλος μάστορας δεκαετίες πριν.

Το κτίριο είναι αυτό που στεγάζει το Ωδείο Πύργου. Πέτρινο και αρκετά παλιό. Όμως στέκει ακόμα γερό. Ο Αριστείδης που μας έχει υποδεχθεί με ένα πλατύ χαμόγελο μας λέει πως ο ίδιος φρόντισε να μάθει τη δουλειά σωστά από τον παλιό μάστορα… Ο ίδιος είναι τρίτης γενιάς τσαγκάρης, όχι λόγω συγγένειας αλλά γιατί βρίσκεται στο ίδιο πόστο με τους δύο προκατόχους του…

“Για να μάθεις σωστά τη δουλειά του τσαγκάρη, πρέπει να εκπαιδευτής από παλιότερο μάστορα. Ο κλάδος έχει δεχθεί πλήγματα. Κάποιοι μη έχοντας τι άλλο να κάνουν ανοίγουν ένα μαγαζί χωρίς γνώση και κάνουν κακό γενικότερα στο χώρο. Κακή ποιότητα δουλειάς, ακριβές τιμές… Οι παλιοί δεν έδιναν τυχαία το μαγαζί τους. Ο υποψήφιος έπρεπε να αποδείξει ότι αξίζει, ότι ξέρει τη δουλειά. Το πιο δύσκολο στο χώρο είναι για αυτούς που ασχολούνται με το γυναικείο παπούτσι. Είναι σαν τους πλαστικούς χειρουργούς. Να δείξουν ένα τέλειο αποτέλεσμα. Τη δουλειά αυτή πρέπει να την αγαπάς για να την κάνεις. Οι παλιοί δημιουργούσαν σε ένα καλαπόδι και φρόντισαν το δημιούργημα τους στην εντέλεια…” μας εξομολογείται.

“Σήμερα μια πελάτισσα που θα μου έρθει για αλλαγή στα τακούνια, εγώ θα γυαλίσω το παπούτσι, θα το φροντίσω. Είναι κάτι που θα το κάνω επειδή μου αρέσει. Να είναι το παπούτσι άψογο. Άσχετα το κόστος θέλω να το κάνω”.. λέει ο Αριστείδης, δείχνοντας υψηλοί επαγγελματισμό για τη δουλειά του.

Αν και δεν έχει σχέση λοιπόν με τους προκατόχους του στο συγκεκριμένο κατάστημα, είναι εγγονός τσαγκάρη. Ο παππούς του έλεγε πως αν δεν έχεις το μικρόβιο δεν το κάνεις. Είναι δουλειά που χρειάζεται μεράκι και να κατεβάζει η κούτρα σου ιδέες για να δημιουργήσεις ή να διορθώσεις κάτι σε ένα παπούτσι. Με λίγα λόγια, πρέπει να είσαι της πατέντας…

Ο Αριστείδης μας εξηγεί πως κατατάσσονταν οι παλιοί τσαγκάρηδες σε τρεις κατηγορίες…
“Υπήρχαν αυτοί που ασχολούνταν με τα παιδικά παπούτσια, οι παιδικοί. Ήταν αυτοί που ασχολούνταν - όπως εγώ - με τα γυναικεία παπούτσια και από παλιά τους έμεινε το “γυναικωτός”. Και οι τρίτοι ήταν οι μπαλωματήδες. Τα γυναικεία παπούτσια θέλουν μεγαλύτερη προσοχή, επειδή έχουν λεπτομέρεια. Το ανδρικό παπούτσι έχει μεγάλες επιφάνειες και λιγότερες φθορές, θα αλλάξεις τακούνια, σόλες και δεν δείχνει αυτό στον άνδρα. Το γυναικείο είναι λεπτό, ανοιχτόχρωμο, με μικρές επιφάνειες, όπου πρέπει να δουλέψεις με χειρουργική ακρίβεια. Θες να κάνεις ένα γαζί, πρέπει να πατήσεις στο ίδιο, αν σου φύγει ένα χιλιοστό δείχνει” μας λέει και μας φεύγει και η απορία για την προέλευση της λέξης “γυναικωτός” που έχουμε δει να έχει διάφορες έννοιες κατά πολλούς στην κοινωνία μας… Κι όμως προέρχεται από το είδος του παπουτσιού που “δουλεύει” ο τσαγκάρης.

“Σήμερα λίγοι έχουν εκπαιδευτεί από τους παλιούς και ξέρουν. Οι άλλοι έχουν μπει στον κλάδο χωρίς ιδιαίτερη γνώση και κάνουν ζημιά, καταστρέφουν παπούτσια. Μετά ο πελάτης έρχεται σε σένα να διορθώσεις τα λάθη. Ο κλάδος μας δεν έχει συνδικάτο, το κράτος δεν θα κάνει σχολή. Τα μυστικά μας πρέπει να τα εφαρμόσουμε, χωρίς να τα αποκαλύψουμε, για να κάνουμε τη δουλειά μας σωστά…” μας ανάφερει… Και κάπου εδώ αποκαλύπτει ένα από τα “μυστικά” που μάλλον είναι κοινό για τη δουλειά “Ο καλός τσαγκάρης πρέπει να ξέρει ανατομία. Αν σε μια γόβα ζητήσει η πελάτισσα να της κόψεις το τακούνι ενάμιση πόντο, πρέπει να της εξηγήσεις ότι κάνει ζημιά στην υγεία της έτσι, “χτυπά” στο κυκλοφορικό της. Και πολλά μπορεί να συμβούν, από ένα πέσιμο έως κάτι πολύ ποιο σοβαρό. Προσπαθώ να πείσω την πελάτισσα για μια τέτοια λάθος κίνηση, για το κυκλοφοριακό, για το περπάτημα, ακόμα και για την οδήγηση. Ένας σωστός συνάδελφος ξέρει πρακτικά πως θα λειτουργήσει”.

Οι εποχές λέμε είναι δύσκολες. Και ο τσαγκάρης που καταφέρνει σήμερα να επιβιώσει, το κάνει με μεγάλη προσπάθεια… “Αν δεν προσέξεις τον πελάτη σου θα τον χάσεις. Θέλει ειλικρίνεια. Να τους εξηγήσεις τι γίνεται, γιατί γίνεται… θα καταλάβει. Δεν του λες ψέμα. Οι παλιοί μάστορες έλεγαν πως ο πελάτης από τις 365 ημέρες το χρόνο θα σε τιμήσει μια φορά. Αν τότε τον κοροϊδέψεις θα χαθεί, δεν θα έρθει ποτέ πίσω. Και για κάθε πελάτη που χάνεις, χάνεις στη συνέχεια 100. Ενώ όποιον κερδίσεις θα σου φέρει δέκα. Έτσι έφτιαχναν ονόματα. Πριν από δεκαετίες στον Πύργο υπήρχαν δεκάδες τσαγκάρηδες με πολύ προσωπικό. Όμως τρεις - τέσσερις ξεχώριζαν, με πελατεία μηνών. τότε έφτιαχναν τα παπούτσια στο χέρι και όποιος ήθελε να μάθει έπρεπε να βρεθεί δίπλα στον μάστορα” περιγράφει ο Αριστείδης και πλέον μιλάει από καρδιάς… “Εμείς βλέπουμε το παπούτσι σαν κάτι που έχει ψυχή, που το παίρνεις παλιό και του δίνεις ζωή. Είναι μια δημιουργία το παπούτσι, όσο κι αν φαίνεται στους υπόλοιπους πως είναι κάτι απλό”.

Στο τσαγκάρικο, η κρίση μάλλον αυξάνει την πελατεία. Ο κόσμος μετράει και το ευρώ… Και αν μπορεί με αυτό να διορθώσει τα παπούτσια του θα το κάνει. “Λόγω της κρίσης έρχονται πιο συχνά. Παλιότερα έρχονταν τους έφτιαχνές κάτι, αν δεν τους έκανε το παρατούσαν. Τώρα θέλουν καλή δουλειά, καλές τιμές και καλή συμπεριφορά. Αν είσαι χαμογελαστός, να πεις ένα αστείο, να τον κάνεις να ξεφύγει από την κρίση. Αυτό όσοι το καταφέρουν θα επιβιώσουν”…

Στο ράφι του καταστήματος κοιτάμε αρκετά ζευγάρια παπουτσιών… κυρίως γυναικεία. Η σκόνη πάνω τους φανερώνει την πολύμηνη παραμονή τους. “Έχουν μείνει παπούτσια στο ράφι. Υπάρχουν συνάδελφοί που έχουν μείνει με 1000 και 2000 ευρώ μέσα. Εγώ είμαι πιο χαμηλά. Βάσει νομοθεσίας είσαι καλυμμένος στους τρεις μήνες να τα πετάξεις. Εγώ τα κρατάω περισσότερο. Δεν το πετάω όμως ποτέ. Θα το δώσω κάπου που το έχουν ανάγκη, ή σε κάποιο θεατρικό σύλλογο για τα κουστούμια, κάπου να πιάσουν τόπο.
Το μάξιμουμ που τα κρατάω είναι τρία χρόνια. Ο πελάτης μπορεί να έχει ένα πρόβλημα υγείας και να μην μπορεί ή ξεχνιέται” αποκαλύπτει ο Αριστείδης που και εδώ, δείχνει πάλι σωστός επαγγελματίας…

Όμως ο επαγγελματισμός μπορεί να παρεξηγηθεί από κάποιους που μάλλον έχουν άλλα στο νου τους μπαίνοντας σε ένα κατάστημα. “Απρόοπτα και ευτράπελα στη δουλειά έχουμε αρκετά. Κάθε μέρα συναναστρέφεσαι με διαφορετικό κόσμο σε απαιτήσεις και χαρακτήρα. Το μυστικό είναι το χαμόγελο. Αν βρεις το μήκος κύματος που εκπέμπει θα τον κερδίσεις. Πολλές φορές στη δουλειά μου μπορεί να μου πουν τι θα κάνω. Υποχωρώ αλλά με τον τρόπο που δείχνω το σωστό” επισημάνει ο τσαγκάρης της ιστορίας μας.

Κοιτάμε και τον παλιό καναπέ με το υφασμάτινο κάλυμμα. Και πάλι καλά που χωράει στο στενό υπόγειο, αλλά κάπου πρέπει να κάτσει ο πελάτης, σχετικά άνετα. “Στον καναπέ γίνεται και ψυχοθεραπεία, το έχω εφαρμόσει. Εμένα πληρωμή μου εκτός της χρηματικής, είναι να φύγει ικανοποιημένος ο πελάτης και να με γνωρίσει να τον γνωρίσω, να μάθω τι θέλει. Στις μικρές κοινωνίες είναι δύσκολα. Ανοίγεις ένα μαγαζί και μπορεί εύκολα να πας καλά, αλλά και το ίδιο εύκολα να χαθείς. Αν κοροϊδέψεις τον πελάτη, έχεις πιάσει πάτο. Για αυτό και καταβάλεις μεγάλη προσπάθεια για να είναι ικανοποιημένος ο πελάτης.

Δίπλα στον καναπέ, χαζεύουμε την παλιά ραπτομηχανή… Μια Singer, κλασικό και σπάνιο κομμάτι. Βαρύ μέταλλο, μασίφ που δε συγκρίνεται με τίποτα αντίστοιχο σήμερα. Το καμάρι του Αριστείδης που την προσέχει σαν τα μάτια του...

“Η δουλειά θα επιβιώσει ως αντικείμενο. Οικονομικά δεν ξέρω αν μας αφήσουν. Θέλει προσοχή στις τιμές, Αν τις αυξήσεις έχεις χάσει τον πελάτη. Δεν μπορείς να πεις θα βγάλω και για αύριο, θα κρατήσω λεφτά για μετά. Πας για το μεροκάματο. Ο τσαγκάρης δεν είχε πρόβλημα δουλειάς στις παλιές καλές εποχές” σχολιάζει. “Παλιότερα ήταν πιο καθαρή η δουλειά, τώρα είναι πιο απαιτητική και επαναφέρει την τέχνη. Θα επιζήσουν οι έμπειροι τσαγκάρηδες. Ο πελάτης έχει απαιτήσεις και πρέπει να τα ξέρεις όλα, ζώνη, τσάντα, δέρμα” μας λέει και αποκαλύπτει πως και δερμάτινο μπουφάν έραψε, για να μη φύγει ο πελάτης ανικανοποίητος και πει πως “δεν ήθελε να το κάνει” και αποκαλύπτει πως ο πελάτης, θέλει και το δωράκι του μια στο τόσο για να τον κερδίσεις… Όσο για το κοινό που κατεβαίνει τα σκαλοπάτια του τσαγκάρικου, οι περισσότερες είναι γυναίκες. “Ο άνδρας δεν θα έρθει για τα παπούτσια του. Θα τα δώσει στη γυναίκα του να τα πάει, που ξέρει και τι θα ζητήσει να φτιάξουμε” συμπληρώνει και φανερώνει ξανά, έναν επαγγελματισμό που σπανίζει στις μέρες μας…