Ηλεία: Η μαύρη σταφίδα σε κρίσιμο σταυροδρόμι

Σε λιγότερο από πενήντα χρόνια η Ηλεία έχασε το 78% της καλλιέργειας! - Πώς δεν θα σβήσει η ελπίδα που αναθερμάνθηκε πριν λίγα χρόνια

Του Χρήστου Βορλόκα
Ενώ οι σταφιδοπαραγωγοί της Ηλείας περιμένουν να μάθουν τη φετινή τιμή της μαύρης κορινθιακής σταφίδας, έντονος είναι ο προβληματισμός για το μέλλον της καλλιέργειας σ’ ένα νομό που, με αιχμή το συγκεκριμένο προϊόν, έγραψε κάποτε ένδοξες σελίδες στην ιστορία του αγροτικού κινήματος. Σύμφωνα με ορισμένα ενδεικτικά στατιστικά στοιχεία που με δυσκολία συγκέντρωσε η «Πρωινή», εξαιτίας προφανώς της έλλειψης οργανωμένης και εξειδικευμένης παρακολούθησης της πορείας του προϊόντος, η Ηλεία μέσα σε λιγότερο από πενήντα χρόνια έχασε το 78% της καλλιέργειας και της παραγωγής σταφίδας! Παρά το γεγονός ότι τα τελευταία επτά περίπου χρόνια οι εμπορικές συνθήκες βελτιώθηκαν με αύξηση τιμών που άγγιξαν και το τριπλάσιο, οι καλλιέργειες σταφίδας στην Ηλεία παρέμειναν σε πολύ χαμηλά επίπεδα.

Τότε και τώρα…
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με εκτιμήσεις της Διεύθυνσης Αγροτικής Ανάπτυξης Ηλείας, φέτος στο νομό καλλιεργήθηκαν περί τα 24.000 στρέμματα κορινθιακής σταφίδας. Το 2010 οι καταγεγραμμένες εκτάσεις σταφίδας ήταν 24.896 ενώ  δέκα χρόνια πριν, το 2004, καλλιεργήθηκαν 31.342 στρέμματα. Κι αν αυτά τα νούμερα φανερώνουν ξεκάθαρα τη συρρίκνωση της καλλιέργειας, τα δεδομένα του έτους 1966 αποκαλύπτουν την πραγματική διάσταση του ζητήματος. Τη χρονιά εκείνη καλλιεργήθηκαν στην Ηλεία 112.820 στρέμματα σταφίδας, έκταση πενταπλάσια της σημερινής! Αντίστοιχα η παραγωγή σταφίδας στην Ηλεία το 1966 έφτασε τους 18.600 τόνους, αγγίζοντας σχεδόν την ποσότητα που συνολικά παρήχθη το 2012 σε όλες τις σταφιδοπαραγωγικές περιοχές (20.000 τόνους)! Φέτος ωστόσο, ζήτημα είναι αν η συνολική παραγωγή στο νομό θα φτάσει τους 7.000 τόνους, παρά το γεγονός ότι σαράντα χρόνια μετά εφαρμόζονται βελτιωμένες καλλιέργειες με μεγαλύτερες στρεμματικές αποδόσεις. Ο βασικός λόγος της μειωμένης παραγωγής είναι το γεγονός ότι πολλές σταφιδοπαραγωγικές περιοχές της Ηλείας δέχθηκαν πλήγμα από διάφορα καιρικά φαινόμενα, κυρίως κατά την περίοδο της βλάστησης. Η μείωση της παραγωγής σταφίδας φέτος αναμένεται να αγγίξει σε ορισμένες περιπτώσεις και το 40%, καθώς αρκετοί παραγωγοί, κυρίως σε περιοχές γύρω από τον Πύργο, δεν κατάφεραν να γεμίσουν όλα τα αλώνια τους. Οι αιτίες που οδήγησαν σ’ αυτή την τεράστια συρρίκνωση της καλλιέργειας σταφίδας στην Ηλεία, είναι λίγο – πολύ γνωστές. Τα προγράμματα εκρίζωσης σταφιδαμπέλων που ώθησαν τη μεγάλη πλειοψηφία των παραγωγών να στραφούν σε άλλες καλλιέργειες, σε συνδυασμό με την έλλειψη ευέλικτης εμπορικής στρατηγικής για την προώθηση του προϊόντος, ιδίως μέχρι πριν μια εικοσαετία, είναι οι βασικοί λόγοι της τεράστιας μείωσης της καλλιέργειας σταφίδας. Αν και όλα έδειχναν ότι η καλλιέργεια σταφίδας ακολουθούσε σταθερά φθίνουσα πορεία, το 2008 άρχισε μια αναθέρμανση του ενδιαφέροντος την οποία «πυροδότησε» η ανέλπιστα καλή τιμή σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Η παρεμβατική πολιτική της ΣΚΟΣ στις διεθνείς αγορές είχε σαν αποτέλεσμα να διπλασιαστεί η τιμή, από το 0,50€ του 2007 στο 1,02€ το 2008. Από εκείνη τη χρονιά άρχισε η ανάκαμψη με τιμές διαρκώς κλιμακούμενες, με ανώτερη τιμή αυτήν του 2012 που διαμορφώθηκε στα 1,45€ ανά κιλό. Κι ενώ οι παραγωγοί περίμεναν ακόμη καλύτερη τιμή, το 2013 ήρθε η πτώση στο 1,25€ ανά κιλό. Η προσδοκία βελτίωσης της τιμής οδήγησε αρκετούς παραγωγούς να κρατήσουν τόνους σταφίδας στις αποθήκες τους, με αποτέλεσμα ακόμη και τώρα να υπάρχει περσινή σταφίδα αδιάθετη. Και σαν να μην έφτανε αυτό, αρκετοί από εκείνους που έδωσαν πέρυσι σταφίδα σε εμπόρους, παραπονούνται ότι δεν έχουν ακόμη πληρωθεί. Επιπλέον, η απειλή μείωσης –αν όχι κατάργησης- της στρεμματικής ενίσχυσης σε ποσοστό μεγαλύτερο του μισού αποτελεί ένα ακόμη πρόβλημα για τη σταφίδα. Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι να γεννάται και πάλι δυσπιστία και προβληματισμός στις τάξεις των σταφιδοπαραγωγών για το μέλλον της καλλιέργειας.

«Κλειδί» η προβολή
Παρ’ όλα αυτά υπάρχουν αρκετοί αγρότες που εκ πεποιθήσεως επιμένουν να «επενδύουν» στη σταφίδα και μάλιστα βελτιώνουν διαρκώς τις καλλιέργειές τους. Η περιοχή του πρώην δήμου Ωλένης είναι η κατεξοχήν σταφιδοπαραγωγική περιοχή της Ηλείας, με εκατοντάδες παραγωγούς να έχουν προχωρήσει σε εκτεταμένες αναδιαρθρώσεις των σταφιδαμπέλων, αντικαθιστώντας παλιά φυτά με νέα που αποδίδουν περισσότερα κιλά ανά στρέμμα. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Διεύθυνσης Αγροτικής Ανάπτυξης Ηλείας, από το 2012 έως σήμερα έχουν γίνει νέες φυτεύσεις σε συνολική έκταση 721 στρεμμάτων σε όλη την Ηλεία. Όσες όμως αναδιαρθρώσεις κι αν γίνουν δεν πρόκειται να βελτιωθούν οι προοπτικές της σταφίδας αν δεν υπάρξει μεγαλύτερη διείσδυση στις διεθνείς αγορές, δεδομένου ότι πρόκειται για προϊόν εξαγώγιμο κατά σχεδόν 100%.  Το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής της κορινθιακής σταφίδας διακινείται κυρίως στη Μεγάλη Βρετανία, όπου χρησιμοποιείται στην παρασκευή μπισκότων, κέικ και άλλων προϊόντων ζαχαροπλαστικής. Μεγάλο μερίδιο εξαγώγιμης σταφίδας κατευθύνεται και προς τις Κάτω Χώρες, την Αυστραλία και τη Γερμανία, που αποτελούν τις σταθερές αγορές, απορροφώντας πάνω από το 90% των εξαγωγών. Όμως η κορινθιακή σταφίδα έχει σοβαρούς ανταγωνιστές, όπως την Τουρκία, τις ΗΠΑ, το Ιράν, τη Ν. Αφρική κ.α., ωστόσο με σωστή στρατηγική και με αιχμή τα μοναδικά ποιοτικά χαρακτηριστικά της Ελληνικής σταφίδας που υπερτερούν σημαντικά έναντι των άλλων, μπορούν να ανοίξουν περισσότερο οι διεθνείς αγορές. Οι επιστημονικές μελέτες που έγιναν κατά καιρούς και κατέδειξαν τα ασύγκριτα ποιοτικά χαρακτηριστικά της κορινθιακής σταφίδας, δεν έχουν αξιοποιηθεί επικοινωνιακά όσο πρέπει. Έχει σημασία να αναφερθεί ότι ειδικά η σταφίδα της Ηλείας (που έχει προδιαγραφές πιστοποίησης ΠΓΕ) περιέχει περισσότερο κάλιο και φυσικά σάκχαρα, λόγω της σύστασης των εδαφών, έτσι που να συγκαταλέγεται στις λεγόμενες «υπερτροφές». Με δεδομένη την παγκόσμια στροφή των καταναλωτών σε επιλογές υψηλής διατροφικής αξίας, η δική μας σταφίδα μπορεί να είναι το προϊόν που επιζητούν. Αρκεί με σωστή και στοχευμένη προβολή να γίνουν ευρύτατα γνωστά τα οφέλη και τα πλεονεκτήματα της μαύρης σταφίδας έναντι των φτωχότερων σε θρεπτικά συστατικά ανταγωνιστικών προϊόντων.