Δήμοι σε "κατρακύλα" αναζητούν . . . σωτήρες!

Μειώσεις πόρων, χρέη και λειτουργικά προβλήματα το σκηνικό μιζέριας του "Καλλικράτη", τέσσερα χρόνια μετά - Θα βαδίσουν . . . ξυπόλητοι στ’ αγκάθια οι επίδοξοι υποψήφιοι δήμαρχοι;

Του Χρήστου Βορλόκα
Λιγότεροι από τέσσερις μήνες απέμειναν μέχρι τις δημοτικές και περιφερειακές εκλογές, και οι διαδικασίες συγκρότησης συνδυασμών στην Ηλεία ακολουθούν ρυθμούς χελώνας. Ο λόγος δεν είναι άλλος από την εμφανή επίδραση των μεγάλων «μνημονιακών» αλλαγών στην αυτοδιοίκηση, οι οποίες προκαλούν προβληματισμό και δυστοκία στις προσπάθειες συγκρότησης συνδυασμών στην Ηλεία.

Τίποτα πλέον στην τοπική αυτοδιοίκηση δεν θυμίζει το κλίμα και τα δεδομένα των προηγούμενων δημοτικών εκλογών του Οκτωβρίου του 2010. Ο «Καλλικράτης», η σαρωτική μεταρρύθμιση που έγινε πριν τέσσερα χρόνια, άνοιγε ένα ελπιδοφόρο κεφάλαιο στον αυτοδιοικητικό χάρτη της χώρας.

Όμως, το «ψαλίδισμα» πόρων αλλά και αποδοχών για αιρετούς και υπαλλήλους, όπως και η μείωση του προσωπικού με ταυτόχρονη συσσώρευση αρμοδιοτήτων, με εντολές της τρόικας, κατέστησαν την τοπική αυτοδιοίκηση ως ένα προβληματικό και μάλλον απρόσιτο πεδίο.

Έτσι, οι δημοτικές αρχές που θα προκύψουν από τις εκλογές του Μαΐου θα παραλάβουν μια αυτοδιοίκηση με πλείστα όσα προβλήματα, γεγονός που προκαλεί σκεπτικισμό και διστακτικότητα σε αιρετούς αλλά και πολίτες που θα ήθελαν να εκδηλώσουν ενεργό ρόλο στις ζυμώσεις για την κατάρτιση συνδυασμών.

Το κίνητρο για να ασχοληθεί κάποιος με την αυτοδιοίκηση έχει αποδυναμωθεί σε μεγάλο βαθμό, αφού ακόμη και αιρετοί με πολύχρονη πείρα στα αυτοδιοικητικά πράγματα της Ηλείας διστάζουν να πάρουν οριστικές αποφάσεις, αναλογιζόμενοι τις τεράστιες δυσκολίες που ήδη ταλανίζουν τους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης. Παρ’ όλα αυτά όμως, υπάρχουν κάποιοι τολμηροί που εκδήλωσαν κιόλας ενδιαφέρον να ηγηθούν δημοτικών συνδυασμών στην Ηλεία, με οδηγό τη φιλοδοξία τους και την πίστη ότι θα τα καταφέρουν. Είναι όμως τόσο εύκολα τα πράγματα, όσο πιθανόν να νομίζουν;

Η «Πρωινή» σκιαγραφεί σήμερα το τοπίο της τοπικής αυτοδιοίκησης όπως αυτό διαμορφώθηκε τα τελευταία τέσσερα χρόνια: ένα τοπίο άγονο και προβληματικό, χωρίς ξεκάθαρο ορίζοντα και προοπτική.

Κατά 60% μειώθηκαν οι πόροι
Το καίριο πλήγμα στην αυτοδιοίκηση επέφερε η δραστική μείωση των πόρων της, ελέω μνημονίου. Οι πόροι της τοπικής αυτοδιοίκησης συρρικνώθηκαν σημαντικά από τις πολιτικές λιτότητας και οι ελάχιστοι που απομένουν ελέγχονται από το Παρατηρητήριο Οικονομικής Αυτοτέλειας της Αυτοδιοίκησης και την τρόικα.

Το ποσοστό μείωσης των χρηματοδοτήσεων της τοπικής αυτοδιοίκησης (Κεντρικοί Αυτοτελείς Πόροι) μέσα σε μια τετραετία (2009-2013) σύμφωνα με την ΚΕΔΕ αγγίζει το 60%. Μάλιστα, σύμφωνα με τα δεδομένα του Προϋπολογισμού του 2014, προβλέπεται περαιτέρω μείωση των πόρων των Δήμων κατά 100 εκατ. € σε σχέση με το 2013. Μόνο η ΣΑΤΑ θα μειωθεί κατά 53% και συγκεκριμένα για τον δήμο Πύργου προβλέπεται για το 2014 ποσό μόλις 539.917 ευρώ από τη ΣΑΤΑ, όταν το αντίστοιχο ποσό του 2010 ήταν 3.100.000 ευρώ!

Λόγω έλλειψης πόρων δεν μπορούν να ασκηθούν βασικές αρμοδιότητες της Τ.Α. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι πολλές φορές δεν υπάρχουν χρήματα ούτε για την αλλαγή λαμπτήρων δημοτικού φωτισμού! Επίσης, η έλλειψη χρημάτων αποτελεί την κύρια αιτία που δεν λειτουργούν ή υπολειτουργούν διάφορες κοινωνικές δομές στους δήμους, όπως οι βρεφονηπιακοί σταθμοί, τα ΚΑΠΗ, τα πολιτιστικά κέντρα, το πρόγραμμα «Βοήθεια στο σπίτι», κοινωνικές υπηρεσίες, κ.α. Εξαιρετικά δύσκολη επίσης είναι και η συντήρηση έργων υποδομής, σχολικών εγκαταστάσεων, χώρων πρασίνου και αθλητικών κέντρων.

Κατάργηση υπηρεσιών
Ένα άλλο σημαντικό πρόβλημα της αυτοδιοίκησης είναι η κατάργηση υπηρεσιών που έδιναν λύσεις στον κοινωνικό ιστό (σχολικοί φύλακες – δημοτική αστυνομία) αφήνοντας κενά στη λειτουργία των δομών της αυτοδιοίκησης. Η απόφαση κατάργησης της δημοτικής αστυνομίας ήρθε σε μια περίοδο όπου παρατηρείται αύξηση της παραβατικότητας και της ασυδοσίας στις πόλεις της Ηλείας.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα η κατάσταση σε Πύργο και Αμαλιάδα, όπου τα κυκλοφοριακά προβλήματα στους δρόμους έχουν ενταθεί, ενώ αύξηση φαίνεται να εμφανίζουν και τα κρούσματα παραεμπορίου. Αντίστοιχα η απουσία σχολικών φυλάκων καθιστά ευάλωτα τα σχολικά συγκροτήματα, ο εξοπλισμός των οποίων βρίσκεται στο έλεος κάθε επίδοξου διαρρήκτη ή δολιοφθορέα.

Λιγότερο το προσωπικό
Η μείωση του προσωπικού στους δήμους είναι ένα ακόμη αγκάθι που καθιστά μη λειτουργική τη δομή τους. Μεγάλος αριθμός τακτικών υπαλλήλων συνταξιοδοτήθηκε χωρίς οι κενές θέσεις να καλυφθούν με νέες προσλήψεις που «πάγωσαν» μέχρι νεωτέρας.

Ταυτόχρονα, δεν ανανεώθηκαν οι συμβάσεις ορισμένου χρόνου υπαλλήλων που είχαν ενταχθεί στους δήμους. Ένας άλλος βραχνάς είναι τα προγράμματα διαθεσιμότητας ή διαδημοτικής κινητικότητας των δημοτικών υπαλλήλων που θα αυξήσουν τις κενές θέσεις, αν υλοποιηθούν, ωστόσο στους δήμους της Ηλείας δεν φαίνεται να υπάρχει πλεονάζον προσωπικό.

Δεν θα πρέπει να παραβλέψουμε και το δεδομένο της συρρίκνωσης των αποδοχών των δημοτικών υπαλλήλων, που σε ορισμένες περιπτώσεις αγγίζει και το 30%. Το πρόβλημα αυτό έχει δημιουργήσει μια εκρηκτική κατάσταση στις τάξεις των υπαλλήλων οι οποίοι έχουν επιπλέον αναλάβει και περισσότερες ευθύνες, λόγω των επιπλέον αρμοδιοτήτων που εκχωρήθηκαν στην αυτοδιοίκηση.  

Οι ανάγκες των δήμων σε προσωπικό καλύπτονται πλέον από έκτακτες προσλήψεις ανέργων με πεντάμηνες συμβάσεις, πρακτική που σύμφωνα με απόψεις στελεχών της αυτοδιοίκησης, δεν δίνει τις επιθυμητές λύσεις, καθότι δεν υπάρχουν εμπειρίες, κατάρτιση και δεξιότητες ανάλογες μ’ εκείνες των μονίμων υπαλλήλων.

Χρέη και οφειλές τρίτων
Ιδιαίτερα σοβαρό επίσης είναι και το πρόβλημα των χρεών που έχουν σωρευτεί στους δήμους. Μια ανάσα για τις ληξιπρόθεσμες οφειλές προς τρίτους έδωσε η ρύθμιση του υπουργείου Οικονομικών, στην οποία εντάχθηκαν και δήμοι της Ηλείας, όπου το κράτος αναλαμβάνει να καλύψει τα χρέη. Όμως τα χρήματα αυτά πρόκειται να δεσμευθούν από τακτικές επιχορηγήσεις των δήμων κατά την περίοδο 2015 -2020, οπότε οι επόμενες δημοτικές αρχές θα βρεθούν μπροστά σε ένα επιπλέον πρόβλημα έλλειψης πόρων.

Θα πρέπει ακόμη να συνυπολογιστεί και το επίσης σοβαρό ζήτημα των οφειλών επαγγελματιών προς τους δήμους.  Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του δήμου Πύργου, όπου τα χρέη των επαγγελματιών προς τον δήμο ανέρχονται συνολικά σε δύο εκατομμύρια ευρώ. Σε μια περίοδο έντονης οικονομικής δυσπραγίας όπως αυτή που διανύουμε, είναι αμφίβολο αν θα μπορέσουν οι επαγγελματίες αυτοί να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους απέναντι στους δήμους.

Μπροστά σ’ αυτή την κατάσταση θα κληθούν να δομήσουν τα προεκλογικά τους προγράμματα οι υποψήφιοι δήμαρχοι στην Ηλεία. Η εποχή όμως των μεγάλων λόγων και των βαρύγδουπων υποσχέσεων φαίνεται να έχει περάσει και οι πολίτες καλό είναι να γνωρίζουν ότι θαύματα δεν πρόκειται να γίνουν σε μια αυτοδιοίκηση απογυμνωμένη από πόρους και πρωτοβουλίες. Μόνο τους χρέος είναι να πουν την αλήθεια και να αγωνιστούν ώστε η αυτοδιοίκηση να αποκτήσει ρόλο και λόγο ύπαρξης.