Κοινωνία

Στις 6 Ιουνίου 2012 εκατομμύρια άνθρωποι θα έχουν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν ένα σπάνιο αστρονομικό γεγονός. Μια διέλευση της Αφροδίτης μπροστά από τον ηλιακό δίσκο. Το φαινόμενο αυτό θα διαρκέσει περίπου 2 ώρες και θα είναι ορατό από όλη την Ευρώπη. Στη χώρα μας θα είναι ορατό από τις 06:02 π.μ. έως τις 07:55 π.μ. με μόνη προϋπόθεση την ηλιοφάνεια.

      ΓΙΑΤΙ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ ΑΥΤΟ;            Η Αφροδίτη περιφέρεται γύρω από τον Ήλιο σε μια τροχιά                        

                                              μικρότερης ακτίνας από αυτή της Γης (εσωτερική). Περίπου

                                                      κάθε 584 μέρες, ένα χρονικό διάστημα γνωστό ως συνοδική

                                                      περίοδος, η Αφροδίτη περνάει ανάμεσα από τη Γη και τον

                                                      Ήλιο, ένα φαινόμενο που είναι γνωστό ως ΚΑΤΩΤΕΡΗ

                                                      ΣΥΝΟΔΟΣ (εικ.1).Ο πλανήτης τότε δεν είναι ορατός από τη

                                                      Γη, καθώς ανατέλλει και δύει μαζί με τον Ήλιο. Εάν οι τρο-

                                                        χιές των δυο πλανητών ήταν πάνω στο ίδιο επίπεδο, τότε σε

                                                      κάθε κατώτερη σύνοδο θα βλέπαμε την Αφροδίτη να περνά

                                                      μπροστά από το δίσκο του Ήλιου. Όμως, αυτό δεν συμβαίνει

                                                      και έτσι τις περισσότερες φορές κατά τη σύνοδό της, η

                                                      Αφροδίτη περνάει είτε πιο πάνω είτε πιο κάτω (εικ.2) από

                                                      το επίπεδο της εκλειπτικής (επίπεδο της τροχιάς της Γης)

                                                      με αποτέλεσμα να μην παρατηρείται μια διέλευση προ του

                                                        ηλιακού δίσκου.

Το επίπεδο της εκλειπτικής τέμνεται

με το επίπεδο της τροχιάς της Αφροδίτης

σε δυο «σημεία» που είναι γνωστά ως

ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ (αναβιβάζων και καταβιβάζων).

Όπως φαίνονται από τη Γη, τα «σημεία» αυτά

ευθυγραμμίζονται με τον Ήλιο γύρω στις

7 Ιουνίου και στις 9 Δεκεμβρίου κάθε έτους.

ΕΑΝ ΣΕ ΜΙΑ ΑΠΟ ΑΥΤΕΣ ΤΙΣ ΗΜΕΡΟ-

ΜΗΝΙΕΣ, ΣΥΜΒΕΙ ΝΑ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ Ο

ΠΛΑΝΗΤΗΣ ΚΑΙ ΣΕ ΚΑΤΩΤΕΡΗ

ΣΥΝΟΔΟ, ΤΟΤΕ Ο ΔΙΣΚΟΣ ΤΟΥ ΠΛΑΝΗΤΗ

ΦΑΙΝΕΤΑΙ ΝΑ ΔΙΕΡΧΕΤΑΙ ΜΠΡΟΣΤΑ ΑΠΟ

ΤΟΝ ΗΛΙΑΚΟ ΔΙΣΚΟ, ΔΗΛΑΔΗ ΕΧΟΥΜΕ ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΔΙΕΛΕΥΣΗΣ. Τέτοιες διελεύσεις

συμβαίνουν περιοδικά τόσο για τον Ερμή όσο και για την Αφροδίτη, τους δύο δηλαδή πλανήτες που κινούνται σε εσωτερικές, ως προς την τροχιά της Γης, τροχιές γύρω από τον Ήλιο και μπορούν να προβλεφθούν με μεγάλη ακρίβεια όπως οι εκλείψεις Σελήνης και Ηλίου.

          ΕΠΟΜΕΝΩΣ: Η διέλευση της Αφροδίτης είναι όπως μια ηλιακή έκλειψη μόνο που η φαινόμενη γωνιακή διάμετρος της Αφροδίτης είναι πολύ μικρότερη από αυτή της Σελήνης.

Οπότε κατά τη διάρκεια του φαινομένου θα βλέπουμε μια μικρή κουκίδα να μετακινείται στον Ήλιο.

                                                 Η ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ

                            Στην περίπτωση της Αφροδίτης οι διελεύσεις επαναλαμβάνονται σε

                         ζευγάρια, που οι δυο διελεύσεις απέχουν μεταξύ τους χρονικά κατά 8

                         έτη, ενώ το επόμενο ζευγάρι διελεύσεων ακολουθεί μετά από περισσό-

                         τερα από 100 έτη (105,5 ή 121,5 έτη εναλλάξ). Π.χ. το Δεκέμβριο του

                         1874 είχαμε μια διέλευση, την οποία ακολούθησε μια 8 χρόνια μετά,

                         το Δεκέμβριο του 1882. Αυτή, πριν από 130 ολόκληρα χρόνια,

                            ήταν και η προτελευταία διέλευση πριν τη φετινή της 6ης Ιουνίου.

                            Η επόμενη διέλευση θα συμβεί στις 11 Δεκεμβρίου του 2117 !

    ΔΥΟ ΦΟΡΕΣ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ ΣΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ, ΑΞΙΖΕΙ ΝΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΟΥΜΕ !

Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΔΙΕΛΕΥΣΕΩΝ: Παρατηρώντας μια τέτοια διέλευση, από το νησί της Αγ. Ελένης

στο νότιο Ατλαντικό Ωκεανό, ο νεαρός αστρονόμος Edmond Halley το 1677 συνέλαβε την ιδέα ότι με ακριβείς αστρονομικές μετρήσεις μιας διέλευσης θα ήταν δυνατό να μετρηθεί μια θεμελιώδης, για την επιστήμη της Αστρονομίας, σταθερά: η λεγόμενη αστρονομική μονάδα, δηλαδή η μέση από- σταση Γης-Ηλίου. Η ιδέα στηρίζεται σε ένα γνωστό στους αστρονόμους φαινόμενο, που ονομάζεται παράλλαξη. Γνωρίζοντας ότι οι διελεύσεις της Αφροδίτης είναι οι πλέον κατάλληλες για τον  σκοπό αυτό (λόγω της κοντινής προς τη Γη απόστασης του πλανήτη), ο E. Halley προέτρεψε τους μελλοντικούς αστρονόμους να οργανώσουν αποστολές για την παρατήρηση του φαινομένου τα έτη

1761 και 1769. Πράγμα που έγινε και από την ανάλυση των μετρήσεων ο F. Encke, διευθυντής του αστεροσκοπείου του Βερολίνου, υπολόγισε το 1824 την τιμή των 153.340.000 χιλιομέτρων για την αστρονομική μονάδα, που είναι μια ικανοποιητική προσέγγιση στην σημερινή αποδεκτή τιμή, η οποία βεβαίως υπολογίζεται με άλλες μεθόδους όπως π.χ. με χρήση ραντάρ (NASA-1990).

H σημερινή αποδεκτή τιμή είναι: 1 ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ= 149.597.871 χιλιόμετρα.                                

       ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΔΙΕΛΕΥΣΗΣ                                         

                                                                ώρα Ελλάδας (1^η επαφή) και θα τελειώσει περί τις

                                                                07:55 π.μ. Η τροχιά που θα ακολουθήσει η Αφροδίτη

                                                                πάνω στον ηλιακό δίσκο φαίνεται στο διπλανό σχήμα.

                                                                Το Εργαστήριο Φυσικής του 1ου Γυμνασίου Αμαλιάδας

                                                                «συμμετέχοντας» στο γεγονός οργανώνει παρατήρηση

                                                                του φαινομένου, χωρίς μετρήσεις, στην ταράτσα του

                                                                σχολείου σε συνεργασία με το ΕΚΦΕ Ηλείας.

                                                                παρατήρησης που περιγράφονται παρακάτω.                                                                      

                                                      ΤΡΟΠΟΙ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗΣ

1)  ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΔΙΑ ΓΥΜΝΟΥ ΟΦΘΑΛΜΟΥ ΜΕ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΤΙΚΑ ΦΙΛΤΡΑ ( UV-IR )

Η φαινομένη διάμετρος της Αφροδίτης κατά τη στιγμή της διέλευσης είναι περίπου ίση με 1 πρώτο λεπτό της μοίρας (1/60 της μοίρας) ή 1/32 της φαινόμενης ηλιακής διαμέτρου, οπότε θεωρητικά μπορεί να παρατηρηθεί και διά γυμνού οφθαλμού διά μέσου προστατευτικών φίλτρων φτιαγμένων από  Mylar ή άλλα κατάλληλα υλικά που απορροφούν τόσο τις ορατές όσο και τις υπεριώδεις και υπέρυθρες ηλιακές ακτίνες. ΠΡΟΣΟΧΗ: ΠΟΤΕ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΑΡΑΤΗΡΟΥΜΕ ΤΟΝ ΗΛΙΑΚΟ ΔΙΣΚΟ ΜΕ ΓΥΜΝΟ ΜΑΤΙ ! ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΜΟΝΙΜΗΣ ΚΑΙ ΣΟΒΑΡΗΣ ΒΛΑΒΗΣ !

2)  ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΜΕ ΕΝΑ ΜΙΚΡΟ ΤΗΛΕΣΚΟΠΙΟ ΚΑΙ ΠΡΟΒΟΛΗ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΑΣ ΣΕ ΧΑΡΤΟΝΙ

                                                   Είναι μια μέθοδος ιδιαίτερα κατάλληλη για να παρατηρήσουν

                                                   πολλοί άνθρωποι ταυτόχρονα και απολύτως ασφαλής. Σε αυτή

                                                   την περίπτωση ο προσοφθάλμιος φακός του τηλεσκοπίου

                                                   χρησιμοποιείται όπως ο φακός προβολής ενός προτζέκτορα.

                                                   Εντοπίζουμε τον Ήλιο από τη σκιά του τηλεσκοπίου στο έδαφος,

                                                   εστιάζουμε το είδωλο και προβάλλουμε το δίσκο του Ήλιου πάνω   

                                                   σε ένα λευκό χαρτόνι. Ένα κατάλληλο κάλυμμα γύρω από το

                                                   χαρτόνι «κόβει» το έντονο διάχυτο φως της ημέρας και

                                                   βοηθά να παρατηρήσουμε πιο εύκολα. ΠΡΟΣΟΧΗ: ΟΥΤΕ ΣΕ

                                                   ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΒΑΖΟΥΜΕ ΦΙΛΤΡΟ ΜΠΡΟΣΤΑ ΑΠΟ

                                                   ΤΟΝ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΟ ΦΑΚΟ ΤΟΥ ΤΗΛΕΣΚΟΠΙΟΥ.

 3) ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΤΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ ΑΠΟ ΜΕΓΑΛΑ ΗΛΙΑΚΑ ΑΣΤΕΡΟΣΚΟΠΕΙΑ ΜΕ ΖΩΝΤΑΝΗ