Αρχ. Ολυμπία: Με συμβολισμούς το πείραμα του Ερατοσθένους

Πραγματοποιήθηκε χθες στην Αρχαία Ολυμπία από την Μαθηματική Εταιρία

Του Γιάννη Σπυρούνη

Ένα ιστορικό πείραμα με το οποίο ο Ερατοσθένης ο Κυρηναίος κατάφερε να υπολογίσει την περιφέρεια της Γης στην Αλεξάνδρεια, αναβίωσαν χθες το μεσημέρι μαθητές γυμνασίων και λυκείων του νομού στο αρχαίο στάδιο της Ολυμπίας.

Ο αρχαίος Έλληνας μαθηματικός, γεωγράφος, αστρονόμος και ποιητής σκέφτηκε πως μπορούσε να χρησιμοποιήσει την ιδέα πως η γη είναι σφαιρική, για να μετρήσει την περιφέρεια του πλανήτη. Το μεσημέρι της 21ης Ιουνίου στην Αλεξάνδρεια, κάρφωσε ένα κοντάρι κάθετα στη Γη. Στη συνέχεια μέτρησε τη γωνία μεταξύ του κονταριού και των ηλιακών ακτινών και τη βρήκε ίση με το 1/50 του κύκλου, ή αλλιώς 7,2 μοίρες. Εφόσον όμως θεώρησε πως η Γη είναι σφαιρική και ο Ήλιος βρίσκεται τόσο μακριά που οι ακτίνες του φτάνουν σ’ αυτή σχεδόν παράλληλες, οι προεκτάσεις του κονταριού στην Αλεξάνδρεια και του πηγαδιού στη Συήνη θα τέμνονται ακριβώς στο κέντρο της Γης, ενώ η γωνία που σχηματίζεται μεταξύ των δύο πόλεων θα είναι ίση με τη γωνία μεταξύ κονταριού και ηλιακών ακτινών, ως εντός εναλλάξ γωνίες!

Με άλλα λόγια, το 1/50 της περιφέρειας της Γης είναι ίσο με την απόσταση μεταξύ Αλεξάνδρειας και Συήνης, οπότε ολόκληρη η περιφέρεια θα είναι η απόσταση αυτή επί 50. Άρα το μόνο που έμενε για τον Ερατοσθένη ήταν να μετρήσει την απόσταση μεταξύ των δύο πόλεων. Και ακριβώς αυτό έκανε. Βρήκε την απόσταση ίση με 5000 στάδια, ενώ λίγο αργότερα φαίνεται να τη διόρθωσε σε 5040 στάδια. Οπότε τελικά ο υπολογισμός του για την περιφέρεια της Γης, ήταν 252.000 στάδια.

Το παράρτημα Ηλείας της Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρίας, «Ιππίας ο Ηλείος» σε συνεργασία με την Ελληνογερμανική Αγωγή, διοργάνωσαν το πείραμα στην Ολυμπία, δίνοντας έναν σημαντικό συμβολισμό στη δράση αυτή. Συμμετείχαν 120 μαθητές με κλίση στις θετικές επιστήμες και τα μαθηματικά, από την Αμαλιάδα, τη Γαστούνη και τον Πύργο. Η επιλογή της ημέρας έγινε λόγω της εαρινής ισημερίας. Η φετινή εκδήλωση έγινε στο πλαίσιο του Μαθηματικού Έτους 2018, με την αναβίωση του ωραιότερου πειράματος των μαθηματικών σε συνδυασμό με το πνεύμα των Ολυμπιακών Αγώνων. Η Ελληνικογερμανική Αγωγή, υλοποιεί τα τελευταία 11 χρόνια στην Ελλάδα και η διοργάνωσή του στην Ολυμπία, αποτελεί μια εξαιρετική διαφήμιση για αυτό. Να σημειώσουμε πως οι μαθητές κατά την παραμονή τους στο αρχαίο στάδιο, σχημάτισαν με ανθρώπινες αλυσίδες τους πέντε ολυμπιακούς κύκλους, ενώ νωρίτερα οι καθηγητές μίλησαν για το πείραμα στους μαθητές στο χώρο του γυμνασίου Ολυμπίας.