Ανάλυση: H Toυρκία, ο Ερντογάν και το "δόγμα των 2,5 πολέμων"

Την ώρα που η Τουρκία διεξάγει την επιχείρηση "Κλάδος Ελαίας" στη Συρία, το Γενικό Επιτελείο Στρατού της γείτονος φαίνεται να ξεσκονίζει και να ξαναδιαβάζει το "Δόγμα των 2.5 Πολέμων", μια στρατιωτική στρατηγική που ακούστηκε για πρώτη φορά στη γειτονική χώρα το μακρινό 1994.

"Με τα μάτια όλων στραμμένα στο Αφρίν της Συρίας όπου η Τουρκία διεξάγει την επιχείρηση "Κλάδος Ελαίας", η θερμοκρασία ολοένα κι ανεβαίνει στο Αιγαίο και την Μεσόγειο",  σημειώνει σε εκτενές της άρθρο η τουρκική Χουριέτ, αναφερόμενη αφενός στην παρεμπόδιση του γεωτρύπανου Σαϊπέμ από το τουρκικό ναυτικό στην αποκλειστική οικονομική ζώνη της Κύπρου κι αφετέρου στο πρόσφατο συμβάν με μια τουρκική ακταιωρό που εμβόλισε σκάφος του ελληνικού Λιμενικού. 

Όπως τονίζεται στο δημοσίευμα, όλα αυτά τα σημάδια είναι ίσως ενδεικτικά του γεγονότος πως έχει επανέλθει στο "μυαλό" του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν η πρόταση του βετεράνου τούρκου διπλωμάτη Σουκρού Ελεκντάγκ, ο οποίος πριν 24 χρόνια, βλέποντας την χώρα του να απειλείται πανταχόθεν, υιοθέτησε την θεωρία-δόγμα των "2.5 Πολέμων".

Ο Ελεκντάγκ υποστήριξε ότι η Τουρκία πρέπει να είναι έτοιμη να πολεμήσει με δυο εχθρικές χώρες, τη Συρία και την Ελλάδα. Ο “μισός πόλεμος”, σύμφωνα μ΄ όσα είχε πει ο διπλωμάτης, αφορά στον ενδεχόμενο εμφύλιο που θα ξεσπάσει στο εσωτερικό της χώρας με τους Κούρδους του ΡΚΚ.

Χαρακτηριστικό του γεγονότος ότι η ιδέα αυτή φαίνεται να συζητείται είανι ότι ήδη ο Επιτελάρχης των Τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων, Χουλουσί Ακάρ, σε προ ημερών δηλώσεις του, επεσήμανε πως «έχουμε τη δύναμη για να διεξάγουμε στρατιωτική επιχείρηση στο Άφριν και ταυτοχρόνως στο Αιγαίο», υπονοώντας πως οι Τουρκικές Ενοπλες δυνάμεις είναι έτοιμες να αντιμετωπίσουν δυο πολέμους ταυτόχρονα.

Το δόγμα στη συνέχεια το στήριξε “δημοσιογραφικά” κι ο μυστικοσύμβουλος του Ερντογάν, Ιμπραήμ Καραγκιούλ, αρχισυντάκτης της εφημερίδας Yeni Safak. Για να δικαιολογήσει την εισβολή του τουρκικού στρατού στην Αφρίν, ο Καραγκιούλ, επικαλέστηκε τον "κίνδυνο διαμελισμού της Τουρκίας από μια διεθνή πολυεθνική συνωμοσία".

Τα όπλα που οι ΗΠΑ έδωσαν στους Κούρδους της Συρίας, γράφει ο Καραγκιούλ, θα χρησιμοποιηθούν για μια απευθείας επίθεση στην Τουρκία, καθώς, όπως λέει, "υπάρχει ένα σχέδιο που στοχεύει να σφραγίσει τον νότο της Τουρκίας και να αποκόψει όλους τους δεσμούς μας με την περιοχή", με μακροπρόθεσμο στόχο την "μελλοντική διάιρεση της χώρας".

Για αυτό και θεωρεί ότι η Τουρκία καλά κάνει κι επιτίθεται στους Κούρδους στη βόρεια Συρία, καθώς "αυτό αποτελεί νόμιμη άμυνα για την Τουρκία". 

«Για τον λαό μας, αυτός είναι ένας εθνικός αγώνας, υπερασπιζόμενοι τη χώρα και εξασφαλίζοντας το μέλλον της. Είναι υποχρέωσή μας να καταστρέψουμε την απειλή στο έδαφός της δίχως να περιμένουμε να φέρουν τον πόλεμο στο έδαφός μας», καταλήγει το άρθρο του Καραγκιούλ.

Τι άλλαξε από το 1990 μέχρι σήμερα

"Όλα έχουν αλλάξει από το 1994, αλλά είναι πιθανό να υπάρχουν ομοιότητες με την σημερινή γεωπολιτική συγκυρία" τονίζει η Χουριέτ. 

"Κι αυτό γιατί όπως και την δεκαετία του 1990, έτσι και σήμερα η Τουρκία δίνει βάρος στην γεωστρατηγική τακτική της σκληρής ισχύος (Hard Power)", τονίζεται στο άρθρο.

Σύμφωνα με την θεωρία του αμερικανού πολιτικού επιστήμονα Τζόζεφ Νάι, ο οποίος και την καθιέρωσε την δεκαετία του 1990, η Τουρκία κάνοντας χρήση της σκληρής ισχύος μπορεί να πετύχει στους στόχους της μόνο διαμέσου πολεμικών ή/και οικονομικών μέσων.

"Οπότε, η Τουρκία έχει ρίξει το βάρος της στην εξάλειψη του ΡΚΚ. Ωστόσο, αυτό που έχει αλλάξει από τότε είναι πως οι ΗΠΑ και η Ε.Ε. υποστηρίζουν απροκάλυπτα το ΡΚΚ προκειμένου να υποβαθμίσουν την Τουρκία", επισημαίνει η Χουριέτ. 

"Για το λόγο αυτό, και προκειμένου να μην δημιουργηθεί ένας κουρδικός διάδρομος κατά μήκος των συνόρων της, η Αγκυρα επέλεξε να προσεταιριστεί με το Κρεμλίνο και την Τεχεράνη. Τόσο η Ρωσία, όσο και το Ιράν αποδεικνύονται πιο ευέλικτες όσον αφορά στην αντιμετώπιση του κουρδικού ζητήματος", σημειώνει η Χουριέτ,

Κι όσο μειώνεται το περιθώριο κινήσεων στην Συρία, τόσο εκνευρίζεται η Αγκυρα και ο ανταγωνισμός των τοπικών "παικτών" μεγαλώνει.

"Και εδώ αναρωτιόμαστε τι θέση θα κρατήσει η Τουρκία, ειδικά όταν το Ιράν και ο Ασαντ, όπως και οι ΗΠΑ, συνεχίσουν να υποστηρίζουν τους Κούρδους στο Αφρίν, ενώ η Ρωσία προσπαθεί να δώσει συνταγματικές εγγυήσεις στους Κούρδους της Συρίας σχετικά με την αυτονομία τους", καταλήγει η Χουριέτ.

Αγγελος Συρίγος: Η Τουρκία παίζει ανοικτά με την λογική των 2,5 πολέμων 

Την άποψη ότι «η Τουρκία παίζει με την λογική των 2,5 πολέμων δηλαδή τα παρακολουθώ όλα και μπορώ να έχω και άλλα μέτωπα ανοιχτά» κομίζει στο ράδιο Χρόνος 87.5fm και ο αναπληρωτής καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και Εξωτερικής Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Άγγελος Συρίγος, σχολιάζοντας το πρόσφατο περιστατικό του εμβολισμού του ελληνικού σκάφους του Λιμενικού, από  τουρκικό.

Ο κος Συρίγος δίνει κατ’ αρχήν το χρονικό της «σύγκρουσης» των δύο σκαφών επισημαίνοντας τα σημεία που ο ίδιος θεωρεί σημαντικά: «Το επεισόδιο ήτανε πάρα πολύ σοβαρό, δεν έχει γίνει αντιληπτό σε όλη του την έκταση και δεν ολοκληρώθηκε διότι αντέδρασε ο πλοίαρχος του πλοίου Γαύδος. Εκείνο το οποίο γίνεται χρόνια στην περιοχή είναι ότι έχουμε τα πλοία εκατέρωθεν Ελλάδος και Τουρκίας τα οποία με ελιγμούς ενοχλούν το ένα το άλλο.

Παιχνιδίσματα, όχι επικίνδυνα όμως, δηλαδή δεν φτάνει στο σημείο να ακουμπάει ο ένας τον άλλον. Χαρακτηριστικό ήτανε το βίντεο που κυκλοφόρησε στις 18 Ιανουαρίου που έδειχνε ένα τουρκικό πως πήγαινε να πέσει πάνω σε ένα ελληνικό, γύρισε στο πλάι το ακουμπούσε και πήγαιναν για λίγο μαζί. Την Δευτέρα το βράδυ όμως έγινε κάτι διαφορετικό, εμφανίστηκαν στην περιοχή επτά σκάφη τουρκικά, που ήτανε μεγάλος αριθμός και άρχισαν να παρενοχλούν το μοναδικό ελληνικό που βρισκότανε εκεί. Έσπευσε στην περιοχή ένα δεύτερο ελληνικό το Γαύδος που είναι το μεγαλύτερο, είναι η ναυαρχίδα του λιμενικού σώματος και ενεπλάκη στους ελιγμούς.

Κάποια στιγμή ενώ ο πλοίαρχος ήτανε σταθερός και είχε τις μηχανές σε θέση κράτει είδε να κατευθύνεται πάνω του ένα τουρκικό τέσσερις φορές μεγαλύτερο σε όγκο και τέσσερις φορές μεγαλύτερο σε βάρος. Όταν ξαφνικά ο καπετάνιος του ελληνικού βλέπει ότι το τουρκικό συνεχίζει να πηγαίνει κατά πάνω του, βάζει μπρος τις μηχανές με ταχύτητα και ίσα - ίσα που αποφεύγει την σύγκρουση, η οποία σημειώνεται ελαφρά στην πρύμνη του σκάφους. Το κρίσιμο σημείο είναι ότι το ελληνικό σκάφος ήτανε από αλουμίνιο και το αλουμίνιο δεν δέχεται ταλαντώσεις και δεν είναι εύκαμπτο. Το τουρκικό ήταν χαλύβδινο, εάν χτύπαγε στη μέση το τουρκικό το ελληνικό θα το βύθιζε επιτόπου»

Ο κος Συρίγος εκτιμά ότι «έχουμε εντελώς καινούρια δεδομένα, έχουμε μια επιθετική ενέργεια» και εξ αυτού του λόγου θεωρεί ότι το επεισόδιο θα επαναληφθεί γιατί κατά την εκτίμησή του, η Τουρκία δεν επιθυμεί απλά ένα θερμό επεισόδιο, αλλά και ένα επεισόδιο με νεκρούς. 

Ωστόσο, εκτιμά ότι όλη αυτή η συμπεριφορά της γείτονος οφείλεται στο προσωπικό πολιτικό παιχνίδι του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και αποσκοπεί στην εξυπηρέτηση της εικόνας του: «Θεωρώ ότι ο Ερντογάν είχε τους εξής αποδέκτες, ένα την κοινή του γνώμη, θέλει να περάσει την εικόνα ότι ‘δεν είμαι ο προδότης που λέει η αντιπολίτευση, δεν έχασα δεκαέξι βραχονησίδες, ορίστε τι κάνω’. Το δεύτερο είναι ότι ‘παλεύω και στην Συρία και με την Ελλάδα και στην Κύπρο, δεν κωλώνω πουθενά’.

Το τρίτο μήνυμα προς την Ελλάδα σε σχέση με τις βραχονησίδες. Το τέταρτο πολύ σημαντικό μήνυμα προς την Κύπρο με το μεγάλο κοίτασμα φυσικού αερίου. Το ίδιο μήνυμα περνάει και προς τις πετρελαϊκές εταιρείες πλοίων που σταμάτησε προχθές και θεωρώ ότι περνάει ένα μήνυμα και προς τους Αμερικανούς. 

Η Τουρκία αυτή την στιγμή δεν έχει κανέναν πλην της Ρωσίας. Στην προκειμένη περίπτωση περνάει μήνυμα στους Αμερικανούς ότι ‘βλέπετε όταν εγώ έχω εθνικό συμφέρον απασφαλίζω, δεν με συγκρατεί τίποτα, θα υπερασπιστώ τα συμφέροντά μου και δε με σταματάει τίποτα. Λειτουργεί με σχέδιο», λέει χαρακτηριστικά ο καθηγητής. 

Τέλος ο κος Συρίγος πιστεύει ότι η Τουρκία ενοχλείται σφόδρα από τον εντοπισμό των κοιτασμάτων της Κύπρου και ως εκ τούτου θα εκτονώσει την αντίδρασή της με «φουρτούνες» στο Αιγαίο.