Ο πάστορας που έβαλε φωτιά στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις

 

Με τουρκικό δικαστήριο να απορρίπτει την Παρασκευή εκ νέου το αίτημα του Αμερικανού πάστορα Άντριου Μπράνσον να αφεθεί ελεύθερος από την κατ’ οίκον κράτησή του και να αρθεί η απαγόρευση εξόδου από τη χώρα που του έχει επιβληθεί, ο 50χρονος ιερωμένος βρίσκεται στο επίκεντρο μιας εξαιρετικά σκληρής διαμάχης ανάμεσα σε ΗΠΑ και Τουρκία, σαν ένα... βατράχι ανάμεσα σε δυο βουβάλια που μαλώνουν.

Και η θέση του Μπράνσον είναι επίσης λεπτή και για τον ίδιο καθώς στην μια πλευρά έχει την χώρα όπου γεννήθηκε και μεγάλωσε (τις ΗΠΑ) κι από την άλλη τον μόνιμο τόπο διαμονής του τα τελευταία 25 χρόνια, μια χώρα που αγάπησε, όπως λεει, σαν δεύτερη πατρίδα του και μάλιστα, λίγο προτού συλληφθεί, τον Οκτώβριο του 2016, προετοιμαζόταν να λάβει μέχρι και την τουρκική υπηκοότητα!

Εγκατεστημένος στην Τουρκία από το 1993, ο Μπράνσον -με καταγωγή από την Βόρεια Καρολίνα- διεύθυνε με τη σύζυγό του Νορίν μια προτεσταντική εκκλησία στη Σμύρνη. Λάτρευε την παραθαλάσσια πόλη και ήθελε να μείνει για πάντα εκεί, να ατενίζει το απέραντο γαλάζιο του Αιγαίου μέχρι να πεθάνει, παρόλο που η μικρή ενορία που είχε στήσει με προσωπικό μόχθο, δεν ξεπερνούσε τα 25 άτομα.

Συνελήφθη... με παγαποντιά

Τρεις μήνες μετά την απόπειρα του πραξικοπήματος, τον Οκτώβριο του 2016, ο Μπράνσον έλαβε μια κλήση να πάει με τη σύζυγό του στο αστυνομικό τμήμα της περιοχής τους. 

Καθώς είχαν κάνει αμφότεροι τα χαρτιά τους για να λάβουν την τουρκική υπηκοότητα, θεώρησαν πως θα τους ήθελαν για κάτι σχετικό. Αντ’ αυτού, μόλις μπήκε στο αστυνομικό τμήμα, τον συνέλαβαν.

To ίδιο απόγευμα ο δικηγόρος του πάστορα επιχείρησε να τον επισκεφθεί στο κρατητήριο, αλλά οι αστυνομικοί του το απαγόρευσαν υποστηρίζοντας ότι ο πάστορας είχε υπογράψει υπεύθυνη δήλωση με την οποία απαρνιόταν κάθε νομική εκπροσώπηση. Επιπλέον, κανείς μέχρι πολύ πρόσφατα δεν γνώριζε τις κατηγορίες που του απέδιδε η Τουρκία ενώ μέχρι τις 13 Οκτωβρίου 2016, η διεύθυνση του Σωφρονιστικού Ιδρύματος Χαρμανταλί δεν επέτρεψε σε κανέναν να έρθει σε επαφή με τον Αμερικανό κρατούμενο.

Ο πάστορας βρισκόταν στην απομόνωση, χωρίς δικαίωμα επικοινωνίας με τους άλλους τρόφιμους της φυλακής ή με τον έξω κόσμο και οι Τούρκοι δεν επέτρεψαν ούτε στον Αμερικανό πρόξενο να επισκεφθεί τον ιερέα πετώντας όλα τα τα ρούχα και τα τρόφιμα που επιχείρησαν να του στείλουν στη φυλακή μέλη του ποιμνίου του.

Χρειάστηκε να περάσουν δυο μήνες (9 Δεκεμβρίου 2016) για να επιβεβαιωθεί μέσω εισαγγελικού πορίσματος η κατηγορία της συμμετοχής του πάστορα σε ένοπλη τρομοκρατική οργάνωση.

Σύμφωνα λοιπόν με το πλήρες κατηγορητήριο, ο Μπράνσον «ανήκει και συμμετέχει στη διεύθυνση» του δικτύου του αυτοεξόριστου τις ΗΠΑ ιεροκήρυκα Φετουλάχ Γκιουλέν, τον οποίο η Άγκυρα θεωρεί εγκέφαλο της απόπειρας στρατιωτικού πραξικοπήματος τον Ιούλιο του 2016.

«Δεν δέχομαι τις κατηγορίες. Δεν έχω εμπλακεί ποτέ σε παράνομη δραστηριότητα», τόνισε ο Μπράνσον μιλώντας στα τουρκικά. «Θα ήταν προσβολή προς τη θρησκεία μου. Είμαι χριστιανός, δεν θα εντασσόμουν ποτέ σε ένα ισλαμιστικό κίνημα», πρόσθεσε.

Ο πάστορας κατηγορείται επίσης για κατασκοπεία με στρατιωτικούς και πολιτικούς σκοπούς. «Δεν έχω εμπλακεί ποτέ σε δραστηριότητες κατασκοπείας», απάντησε ο ίδιος.

Ο Μπράνσον προφυλακίστηκε τον Οκτώβριο του 2016 και παρέμεινε στις φυλακές του Αλιάγα μέχρι πριν ενα μήνα, στις 24 Ιουλίου, δηλαδή σχεδόν δυο χρόνια! 

Εντωμεταξύ γύρω του μαινόταν ένα γαϊτανάκι δηλώσεων κι αντεγκλήσεων ανάμεσα σε Ουάσινγκτον και Αγκυρα, με θέμα μια πιθανή ανταλλαγή του με τον Γκιουλέν, ο οποίος διαμένει μόνιμα στις ΗΠΑ.

Οταν στις 9 Μαρτίου του 2017 ένας Αμερικανός δημοσιογράφος ρώτησε τον Τούρκο πρωθυπουργό Γιλντιρίμ ευθέως εάν η Τουρκία ήλπιζε σε κάποια ανταλλαγή –π.χ. με τον Γκιουλέν– εκείνος έδειξε να προσβάλλεται: «Είναι ανόητο και μόνο να το αναφέρετε», είχε απαντήσει. 

Όμως όταν, έξι μήνες μετά, στις 28 Σεπτεμβρίου, ο ίδιος ο Ερντογάν μίλησε για πρώτη φορά ανοικτά για την ανταλλαγή που ήλπιζε να πετύχει, οι στόχοι της Αγκυρας φάνηκε να έχουν διαφοροποιηθεί: «Τους έχω πει (στους Αμερικανούς) δώστε μου τον πάστορά μου (τον Γκιουλέν) και θα σας δώσω τον δικό σας πάστορα», θα πει σε μια ομιλία του σε Τούρκους αστυνομικούς. 

Ρόμπερτ Φισκ: Το αφήγημα για τον πάστορα είναι ψέματα

Το αφήγημα πως ο αμερικανός πρόεδρος δεν ενδιαφέρεται... δράμι για τον Μπράνσον, αλλά αποφάσισε να ασχοληθεί μαζί του προκειμένου να εξοντώσει πολιτικά τον Ερντογάν, υποστηρίζει σε άρθρο του ο Ρόμπερτ Φισκ.

"Ο Τραμπ, ο οποίος δεν δίνει δεκάρα για τους φυλακισμένους ή τους νεκρούς ανά τον κόσμο, προσπαθεί ξαφνικά να εξουδετερώσει την Τουρκία, και όλα επειδή ο πάστορας Άντριου Μπράνσον παραμένει υπό κατ' οίκον περιορισμό, επειδή υποτίθεται ότι υποστήριξε την απόπειρα πραξικοπήματος που φέρεται ότι διοργάνωσε ο πρώην συνεργάτης του Ερντογάν, ο ιμάμης Μοχάμεντ Φετουλάχ Γκιουλέν, που σήμερα κατοικεί στη χώρα του Τραμπ", επισημαίνει ο έγκριτος αναλυτής.

«Δεν πιστεύω ούτε λέξη» γράφει ο Φισκ σε νέο άρθρο του. Ο Τραμπ δεν είχε ασχοληθεί παρά ελάχιστα με την αιχμαλωσία του Μπράνσον για πολλούς μήνες. Του πήρε σχεδόν ενάμιση χρόνο για να βάλει στο κάδρο «τον καλό χριστιανό οικογενειάρχη και ιεραπόστολο στη Σμύρνη». "Όχι. Γιατί εδώ είναι ο πραγματικός κατάλογος των εγκλημάτων του Ερντογάν: Αγοράζει το ρωσικό σύστημα πυραύλων S-400 για την Τουρκία. Αρνείται να αποδεχτεί την αμερικανική υποστήριξη για τους Κούρδους YPG, που είναι σύμμαχοι της Αμερικής. Άφησε ισλαμιστές μαχητές να περάσουν τα σύνορα της Τουρκίας στη Συρία μαζί με πολλά όπλα, όλμους και πυραύλους -στους οποίους η Ουάσινγκτον δεν είχε κάποια αντίρρηση την εποχή εκείνη, από τότε που οι ΗΠΑ προσπαθούσαν να χτυπήσουν τον πρώην φίλο του Ερντογάν, Μπασάρ αλ-Άσαντ. Στη συνέχεια, μετά την κατάρριψη του ρωσικού αεροσκάφους κατά μήκος των συριακών συνόρων τον Νοέμβριο του 2015 -για τον οποίο είχε μποϊκοτάρει αμέσως η Μόσχα- ο Ερντογάν «κούρνιασε» στον Πούτιν. Έτσι, οι Ρώσοι και οι Ιρανοί προειδοποίησαν για πρώτη φορά τον Ερντογάν σχετικά με το επικείμενο «πραξικόπημα του Γκιουλέν» εναντίον του τον Ιούλιο του 2016. Είχαν υποκλέψει τις εσωτερικές ραδιοφωνικές συνομιλίες του τουρκικού στρατού και ειδοποίησαν το σουλτάνο της Κωνσταντινούπολης", σημειώνει ο Φισκ.

Τι μέλλει γενέσθαι

Στο θέμα της απελευθέρωσης του Αμερικανού πάστορα, αναφέρεται η εφημερίδα Hurriyet. Η τουρκική εφημερίδα μετέδωσε ότι το δικαστήριο της Σμύρνης απέρριψε την περασμένη Τρίτη την έφεση, αλλά ότι ένα ανώτερο δικαστήριο θα εξετάσει την προσφυγή.

Στο μεταξύ, αρθρογράφος της Hurriyet που επικαλείται πηγές ασφαλείας της κυβέρνησης, αναφέρει «το Σαββατοκύριακο [σ.σ: αυτό που διανύουμε] θα πρέπει να έχουμε το νου μας» αφήνοντας να εννοηθεί πως ενδέχεται να υπάρξουν εξελίξεις στο θέμα μετά και τη συνάντηση του Τούρκου πρέσβη στις ΗΠΑ, με τον υπεύθυνο ασφαλείας του Λευκού Οίκου.

Παρά τις δηλώσεις του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, ότι «δεν υπάρχει καμία αλλαγή στο θέμα του Αμερικανού πάστορα από πλευράς τουρκικής κυβέρνησης», ο αρθρογράφος Αμπντουλκαντίρ Σελβί αναφέρει ότι θα υπάρξει εξέλιξη στις επόμενες ημέρες, αλλά, όπως σημειώνει, και να λυθεί το θέμα του Μπράνσον, το πρόβλημα στις σχέσεις με τις ΗΠΑ θα συνεχιστεί, καθώς υπάρχει πλέον ‘θέμα εμπιστοσύνης’ ανάμεσα στις δύο χώρες.

Πάντως, και σύμφωνα με τον Σύμβουλο Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ, Τζον Μπόλτον, μέχρι να απελευθερωθεί ο Μπράνσον δεν πρόκειται να υπάρξει κανένας συμβιβασμός, στην κόντρα που έχει ξεσπάσει μεταξύ ΗΠΑ και Τουρκίας με θύμα την τουρκική λίρα. Όμως και ο Τραμπ έχει θέσει ως πρώτο όρο και έχει δηλώσει ότι θέλει πρώτα "να δει τον Μπράνσον να φτάνει στις ΗΠΑ".

Πάντως την Παρασκευή, ο συνήγορος του Μπράνσον, Τζεμ Χαλαβούρτ, δήλωσε πως θα καταθέσει και πάλι προσφυγή σε δύο εβδομάδες. 

φωτο reuters