Απόψεις

ΚΠΕ Κρεστένων: Η Αλήθεια Πίσω από Έναν Θεσμό που Άντεξε στην Απαξίωση

Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση στην Ελλάδα δεν είναι απλώς ένα εκπαιδευτικό αντικείμενο· είναι ένα κοινωνικό και πολιτισμικό στοίχημα για ένα βιώσιμο μέλλον. Στην καρδιά αυτής της προσπάθειας βρίσκονται τα Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (ΚΠΕ), που πλέον ονομάζονται επίσημα Κέντρα Εκπαίδευσης για το Περιβάλλον και την Αειφορία (ΚΕΠΕΑ), ως δομές του Υπουργείου Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού.

Τα ΚΕΠΕΑ έχουν ως αποστολή:

Την υλοποίηση προγραμμάτων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (ΠΕ) για όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, με δράσεις που απευθύνονται σε μαθητές και εκπαιδευτικούς.
Τη στήριξη των σχολικών προγραμμάτων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης σε συνεργασία με τους Υπευθύνους ΠΕ των Διευθύνσεων Εκπαίδευσης.
Την παραγωγή υποστηρικτικού και εκπαιδευτικού υλικού.
Την οργάνωση εκδηλώσεων, δράσεων και ερευνητικών πρωτοβουλιών για το περιβάλλον και την αειφορία.
Την υποστήριξη μαθητών και σχολικών μονάδων, με στόχο την ενίσχυση της ποιότητας, συμμετοχικότητας και συνάφειας της εκπαιδευτικής διαδικασίας.

Η δράση των ΚΕΠΕΑ συμβάλλει στην επίτευξη στρατηγικών στόχων της εκπαίδευσης, ενισχύοντας τις βασικές ικανότητες των μαθητών και καλλιεργώντας δεξιότητες στους τομείς της αειφόρου ανάπτυξης, της πράσινης μετάβασης, της προστασίας του περιβάλλοντος και της αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης.

Το πρώτο ΚΠΕ στην Ελλάδα ιδρύθηκε στην Κλειτορία με Υπουργική Απόφαση το 1993 και εγκαινιάστηκε από τον τότε Υπουργό Παιδείας Γιώργο Σουφλιά στις 18 Ιουλίου του ίδιου έτους. Ήταν μια πρωτοβουλία της κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας που εισήγαγε έναν θεσμό με στόχο την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση μέσα από τη βιωματική μάθηση

Στο ίδιο πλαίσιο εντάσσεται και η ίδρυση του ΚΠΕ Κρεστένων το 2006, επίσης επί κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας, με Διευθύνοντα Σύμβουλο του Εθνικού Ιδρύματος Νεότητας τον Διαμαντή Σεϊτανίδη. Το Κέντρο στεγάζεται στη Μαθητική Εστία της πόλης και εξυπηρετεί σχολικές μονάδες από όλη τη χώρα, προωθώντας την περιβαλλοντική συνείδηση με έμφαση στη βιωματική μάθηση και τη συνεργασία με τοπικούς και διεθνείς φορείς

Ως ιδρυτικό μέλος του ΚΠΕ Κρεστένων, βίωσα από την πρώτη στιγμή την προσπάθεια να χτιστεί ένας χώρος εκπαιδευτικής και κοινωνικής καινοτομίας. Με πίστη στο όραμα και πολύ προσωπικό κόπο, μαζί με την αρχική Παιδαγωγική Ομάδα, βάλαμε τα θεμέλια ενός θεσμού που δεν στοχεύει μόνο στη γνώση, αλλά κυρίως στη διαμόρφωση στάσεων ζωής – απέναντι στη φύση, την κοινωνία, το μέλλον.

Το 2010, ο θεσμός των ΚΠΕ απειλήθηκε. Η τότε Υπουργός Παιδείας Άννα Διαμαντοπούλου, στο πλαίσιο περικοπών, δεν ανανέωσε τις αποσπάσεις των εκπαιδευτικών στα ΚΠΕ, οδηγώντας τα σε αδράνεια. Για πρώτη φορά, τα ΚΠΕ δεν λειτούργησαν στην έναρξη της σχολικής χρονιάς.

Η αντίδραση του Κυριάκου Μητσοτάκη, τότε Προέδρου της Επιτροπής Περιβάλλοντος της Βουλής, υπήρξε καταλυτική. Κατέθεσε ερώτηση στη Βουλή και με δημόσια δήλωσή του στηλίτευσε την εγκατάλειψη ενός επιτυχημένου θεσμού, επισημαίνοντας ότι τα ΚΠΕ δεν επιβαρύνουν τον κρατικό προϋπολογισμό και καλύπτουν σημαντικά εκπαιδευτικά κενά. Η παρέμβασή του άνοιξε ξανά τον δρόμο για τη λειτουργία τους

Το 2008, στην Κλειτορία, πραγματοποιήθηκε το Συνέδριο για τα 15 χρόνια των ΚΠΕ, με συμμετοχές εκπαιδευτικών από όλη τη χώρα. Εκεί καταγράφηκε και τεκμηριώθηκε η πορεία του θεσμού, η καινοτομία που προσέφερε στην ελληνική εκπαίδευση, και οι μελλοντικές προοπτικές του.

Ωστόσο, σήμερα τα ΚΕΠΕΑ δοκιμάζονται ξανά. Η υποστελέχωση αποτελεί χρόνιο πρόβλημα, ενώ από το 2011 δεν έχει προκηρυχθεί ποτέ επίσημα η στελέχωση των ΚΠΕ/ΚΕΠΕΑ. Αυτό συνεπάγεται:

Απουσία διαδικασιών επιλογής στελεχών.
Στασιμότητα και έλλειψη ανανέωσης του ανθρώπινου δυναμικού.
Επιβάρυνση λίγων εκπαιδευτικών με υπερβολικό φόρτο, χωρίς επαρκή θεσμική υποστήριξη.

Η προσφορά των εκπαιδευτικών που υπηρετούν στα ΚΕΠΕΑ δεν αναγνωρίζεται καθολικά ως διδακτική. Η διοικητική εμπειρία και η παιδαγωγική συμβολή τους παραγνωρίζονται, και η διοικητική τους οργάνωση δεν αντικατοπτρίζεται στις πολιτικές αποφάσεις.

Το ΚΠΕ Κρεστένων – όπως και κάθε ΚΕΠΕΑ στη χώρα – δεν είναι απλώς ένα επιμορφωτικό κέντρο. Είναι ένας ζωντανός πυρήνας εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης, ένα εργαστήρι περιβαλλοντικής συνείδησης και πολιτειότητας.

Όσο υπάρχουν εκπαιδευτικοί που επιμένουν να διδάσκουν μέσα στη φύση και με την καρδιά, ο θεσμός αυτός θα στέκει όρθιος – γιατί πίσω από κάθε ΚΕΠΕΑ υπάρχει η αλήθεια μιας αποστολής: να εμπνεύσει τους μαθητές να αγαπούν, να σέβονται και να προστατεύουν το περιβάλλον.

Ας είναι ευχή και απαίτηση όλων μας η ουσιαστική και θεσμική αναβάθμιση του θεσμού των ΚΕΠΕΑ, ώστε να ανταποκριθεί στις προκλήσεις του μέλλοντος και να συνεχίσει να εμπνέει γενιές μαθητών με σεβασμό προς το περιβάλλον και την αειφορία.