Σύνδρομο του σωτήρα: Όταν η ενσυναίσθηση ξεπερνάει τα όρια της αυτοθυσίας

Το Πάσχα για εμάς τους Έλληνες έχει, πέραν της βαθιάς του πνευματικής σημασίας, μια ψυχολογική ιδιαιτερότητα. Αφορά στην εσωτερική μας πάλη με την απώλεια και τη δημιουργικότητα.

Μέσα από την εβδομάδα των Παθών επιτρέπουμε στον εαυτό μας να βιώσει μία διαδικασία πένθους με διάρκεια αλλά και τέλος, που οδηγεί σε ένα καινούριο ξεκίνημα. Επιτρέπουμε στον εαυτό μας  να χαμηλώσουμε τους ρυθμούς στην καθημερινότητά μας. Να σκεφτούμε και να αφήσουμε να εκτυλιχθεί μέσα μας το θείο δράμα. Να παρακολουθήσουμε νοερά το μονοπάτι του Θεανθρώπου που συναντά τις πιο σκληρές ψυχολογικές καταστάσεις: την αδικία, την απόρριψη, την έλλειψη κατανόησης, τη μοναξιά, την προδοσία, την καταδίκη, τον πόνο. Του Θεανθρώπου που θυσιάστηκε για τη δική μας σωτηρία.

Τι γίνεται όμως όταν χάνουμε κάπου τα όρια και θεωρούμε ότι οφείλουμε εμείς να λειτουργήσουμε ως σωτήρες; Όταν νιώθουμε την ανάγκη να προσπαθούμε  πάντα να σώζουμε τους άλλους; Όταν νιώθουμε  ότι πρέπει να κάνουμε  θυσίες, προκειμένου οι άλλοι να είναι καλά;

Το σύμπλεγμα του σωτήρα, περιγράφει ακριβώς αυτή  την ανάγκη που έχουν ορισμένοι άνθρωποι να «σώσουν» τους άλλους διορθώνοντας τα προβλήματά τους. Κάτι τέτοιο, μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία και τις σχέσεις σας γιατί νιώθετε καλά με τον εαυτό σας μόνο όταν βοηθάτε κάποιον.

Πιστεύετε ότι το να βοηθάτε τους άλλους είναι ο σκοπός της ζωής σας και ξοδεύετε τόση πολλή ενέργεια προσπαθώντας να διορθώσετε τους άλλους, που καταλήγετε να εξουθενώνεστε. 

Σε γενικές γραμμές, οι άνθρωποι θεωρούν τη βοήθεια ως θετικό χαρακτηριστικό, επομένως μπορεί να μην βλέπετε τίποτα κακό στην προσπάθεια να σώσετε άλλους. Αλλά υπάρχει διαφορά μεταξύ βοήθειας και σωτηρίας.

Οι τάσεις σωτηρίας μπορεί να περιλαμβάνουν φαντασιώσεις παντοδυναμίας. Δηλαδή να πιστεύετε, ότι κάποιος εκεί έξω είναι ικανός να κάνει τα πάντα καλύτερα και αυτό το άτομο τυχαίνει να είστε εσείς.

Η τάση του να λειτουργείτε ως σωτήρας σημαίνει ότι έλκεστε από την ευαλωτότητα στις σχέσεις , όπου ως λευκός ιππότης,  προσπαθείτε να σώσετε τους συντρόφους από τη στενοχώρια. Μπορεί να νιώθετε ιδιαίτερη έλξη, για άτομα που έχουν πολλά προβλήματα στη ζωή τους ή που δεν μπορούν να στηρίξουν τον εαυτό τους.

Αυτό μπορεί να συμβεί επειδή έχετε βιώσει πόνο και αγωνία. Έχετε πολλή ενσυναίσθηση για τους άλλους που υποφέρουν, επομένως θέλετε να τους αφαιρέσετε αυτόν τον πόνο. Επίσης, θέλετε να δώσετε στους άλλους, ότι εσείς δεν είχατε ή ότι εσείς στερηθήκατε.

Νιώθετε ότι πρέπει πάντα να βρίσκετε μια λύση.  Δεν έχει κάθε πρόβλημα όμως άμεση λύση, ειδικά μεγάλα ζητήματα όπως μια ασθένεια, ένα τραύμα ή η θλίψη. Οι σωτήρες γενικά πιστεύουν ότι πρέπει να διορθώσουν τα πάντα. Συχνά νοιάζονται περισσότερο για τη διόρθωση του προβλήματος παρά για το άτομο που αντιμετωπίζει πραγματικά το πρόβλημα.

Σίγουρα, η παροχή συμβουλών δεν είναι απαραίτητα κακή. Είναι επίσης σημαντικό να αφήνετε τους άλλους απλά να εκφράζουν τα δύσκολα πράγματα που περνούν.

Όλη αυτή η κατάσταση σας οδηγεί να κάνετε υπερβολικές προσωπικές θυσίες με αποτέλεσμα να νιώθετε μια αίσθηση θυσίας ή αυτο-εξουθένωση, για ηθικούς σκοπούς. Γιατί θυσιάζετε τις προσωπικές σας ανάγκες και εξουθενώνετε τον εαυτό σας, για να φροντίσετε άτομα που μπορεί να μην θέλουν πραγματικά βοήθεια.

Υπάρχουν πολλά που μπορείτε να κάνετε για να αντιμετωπίσετε τις τάσεις σωτηρίας. Για αρχή, είναι απαραίτητο να αναγνωρίσετε ότι εμφανίζετε αυτή τη συμπεριφορά. 

Δουλεύοντας τις δεξιότητες ενεργητικής ακρόασης, μπορείτε να αντισταθείτε στην παρόρμηση να βοηθήσετε.

Μπορεί να νομίζετε ότι το αγαπημένο σας πρόσωπο ανέφερε το πρόβλημα επειδή θέλει τη βοήθειά σας. Αλλά μπορεί να ήθελε μόνο να πει σε κάποιον για αυτό που τον απασχολεί, χωρίς να θέλει να το συζητήσει περαιτέρω ή να βρει κάποια λύση.

Αποφύγετε αυτή την παρόρμηση να δώσετε λύσεις και συμβουλές και αντ’ αυτού ακούστε με ενσυναίσθηση. Είναι καλύτερο να αποφύγετε να παρέμβετε μέχρι κάποιος να ζητήσει βοήθεια.

Δεν υπάρχει τίποτα κακό στο να θέλετε τα αγαπημένα σας πρόσωπα να ξέρουν ότι είστε εκεί για αυτούς. Ταυτόχρονα, μπορούν να ζητήσουν βοήθεια όταν τη χρειαστούν και όχι να μπείτε εσείς στη διαδικασία αυθαίρετα.

Αντί να πάρετε τον έλεγχο της κατάστασης ή να τους πιέσετε να δεχτούν τη βοήθειά σας, δοκιμάστε να τους πείτε «Ενημέρωσέ με αν χρειάζεσαι βοήθεια» ή «Είμαι εδώ αν με χρειαστείς».

Αν σας ζητηθεί βοήθεια, ακολουθήστε την καθοδήγησή τους ή ρωτήστε τι μπορείτε να κάνετε, αντί να υποθέσετε ότι γνωρίζετε τι είναι καλύτερο γι’ αυτούς. Εάν έχετε μια επίμονη ανάγκη να παρέμβετε και να σώσετε τους αγαπημένους σας από τα προβλήματά τους ή τους εαυτούς τους, μπορεί να έχετε τάσεις σωτηρίας.

Μπορεί να νομίζετε ότι βοηθάτε, αλλά η προσπάθεια να σώσετε ανθρώπους, ειδικά όταν δεν θέλουν να σωθούν, συχνά αποτυγχάνει. Οι πιθανότητες είναι ότι κάποιος που χρειάζεται πραγματικά βοήθεια θα τη ζητήσει, επομένως είναι συνετό να περιμένετε μέχρι να σας ζητηθεί.

Καλό Πάσχα και Ανάσταση στις ψυχές μας!!

Παναγούλια Ελένη

Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια

Κεντρική φωτογραφία:: freepik