Το όνομά της ξεχωριστό και σπάνιο. Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία η Αρκαδία ήταν ένας επίγειος παράδεισος όπου ζούσε ο θεός Πάνας με τις νύμφες. Ο δικός της επίγειος παράδεισος είναι το θέατρο. Μυήθηκε στην τέχνη του από πολύ νωρίς και το υπηρετεί με πάθος και πάντα με γνώμονα την επικοινωνία με το κοινό.
Σ’ αυτή την επικοινωνία, με το κοινό του Πύργου, στοχεύει η σκηνοθέτιδα Αρκαδία Ψάλτη. Μαζί με την Θεατρική Ομάδα Πύργου και τον «Μάρτυρα κατηγορίας». Μια επικοινωνία με πολύ σασπένς, αγωνία, ανατροπές αλλά και δυνατά κοινωνικά μηνύματα περί δικαιοσύνης, τη θέση της γυναίκας στην κοινωνία αλλά κυρίως την δαιμονοποίηση του θηλυκού στοιχείου.
Για όλα αυτά μιλήσαμε με την Αρκαδία Ψάλτη λίγες ημέρες πριν την αποψινή πρεμιέρα στο Θέατρο Απόλλων με το αριστουργηματικό θρίλερ της Αγκάθα Κρίστι. Στον Πύργο είχε βρεθεί και το 2006 όταν είχε σκηνοθετήσει πάλι την ΘΟΠ με τη «Ροζ Μολότοφ». Σκηνοθέτης, ηθοποιός, εμψυχώτρια και δασκάλα θεάτρου σε σχολεία, δομές μεταναστών, κέντρα απεξάρτησης και σωφρονιστικά ιδρύματα…. Οι ιστορίες της, συγκλονιστικές. Και ο πηγαίος τρόπος έκφρασής της αποδεικνύει ότι, όντως, η επικοινωνία είναι ένα από τα δυνατά της σημεία.
«Το θέατρο για πολλούς ανθρώπους που ασχολούμαστε μ’ αυτό, είναι η ανάσα της ζωής. Εκεί που μπορούμε να ακουμπήσουμε όλες τις γνώσεις και τις εμπειρίες, να τις δούμε και να τις επεξεργαστούμε» μας λέει η Αρκαδία Ψάλτη, και κάπως έτσι ξεκινάμε την κουβέντα μας. «Το θέατρο, όπως και κάθε μορφή τέχνης έχει μια ιερότητα, γιατί ασχολείται με την ανθρώπινη ψυχή. Με την ψυχή ασχολείται η θρησκεία και η τέχνη. Όποιος δεν μπορεί να αντιληφθεί αυτή την ιερότητα, ακόμη και σε ερασιτεχνικό επίπεδο, αποκλείει τον εαυτό του από τη μέθεξη».
Η ιερότητα του θεάτρου, τι αντίκτυπο έχει στους ανθρώπους που γνωρίζεις σε σωφρονιστικά ιδρύματα, δομές και κέντρα απεξάρτησης; Υπάρχει χώρος για θεραπεία;
Βλέπω τη θεραπεία πάνω τους. Είναι βάλσαμο. Σε μια δομή μεταναστών, υπήρχε ένα παιδί 13-14 ετών που έχει έρθει από Πακιστάν. Πολύ απόμακρο και «σφιγμένο» παιδί. Κάποια στιγμή κάναμε έναν αυτοσχεδιασμό και είπε ο καθένας τη δική του ιστορία. Όταν ανέβηκε στη σκηνή μεταμορφώθηκε σε ένα απίστευτα φωτεινό πλάσμα και μας είπε την τόσο σκληρή και βίαιη ιστορία του μέχρι να φτάσει στην Ελλάδα, με τόση ηρεμία και γλύκα. Ό,τι του είχε συμβεί το είχε μεταβολίσει σε αγάπη. Στις φυλακές Κορυδαλλού είχα γνωρίσει την Σούπερ Κική… Την είδα τρία χρόνια μετά, τυχαία στο δρόμο και μου λέει: «Αρκαδία, αυτά που κάναμε μέσα στη φυλακή, για μένα, ήταν αυτό που μπορούσε να με κρατήσει ζωντανή…».
Μετά από 18 χρόνια επιστρέφεις στον Πύργο και στην Θεατρική Ομάδα Πύργου. Ήταν αβίαστο το «ναι» στην πρόταση συνεργασίας;
Όχι. Με προβλημάτισε το γεγονός ότι ήρθα σε μια νέα ομάδα - ήξερα μόνο τρία άτομα από το παρελθόν - όπου αυτή τη στιγμή βρίσκεται κάτω από πολύ δυνατές ζυμώσεις για τα επόμενα βήματά της. Τους εμπιστεύτηκα ενστικτωδώς. Η δουλειά με την ομάδα ήταν πάρα πολύ εντατική.
Με τί κριτήρια πάρθηκε η απόφαση επιλογής του έργου;
Το έργο είναι απαιτητικό, λόγω της δομής του. Όταν πάω κάπου να σκηνοθετήσω, το πρώτο πράγμα που ρωτάω τους ηθοποιούς είναι «για ποιο πράγμα θέλετε να μιλήσετε;». Γιατί, όταν ανεβαίνουμε στη σκηνή, θέλουμε κάτι να πούμε και όχι γενικά να «παίξουμε». Η κάθε θεατρική ομάδα επιτελεί ένα πολιτιστικό έργο στον τόπο της. Οφείλει λοιπόν να ξέρει για ποιο λόγο ανεβάζει ένα έργο, τι θέλει να μοιραστεί με τον κόσμο...Η απάντηση όλων ήταν να είναι κάτι που θα το δει πολύς κόσμος αλλά ταυτόχρονα να έχει και ουσία.
Υπήρχε το άγχος της σύγκρισης, καθώς η Θεατρική Ομάδα Πύργου είχε συνδεθεί επί σειρά ετών με άλλο σκηνοθετικό όνομα.
Όχι. Το άγχος και η αγωνία μου είναι να υπηρετήσουμε σωστά το κείμενο και τη δουλειά μας πάνω στη σκηνή. Ο κάθε καλλιτέχνης έχει μια διαφορετική προσωπικότητα και ένα τελείως διαφορετικό έργο που βγάζει προς τα έξω. Ο δικός μου τρόπος θεωρώ ότι είναι σύγχρονος με την έννοια ότι βάζω πάντα στις παραστάσεις μου στοιχεία του σήμερα. Χρησιμοποιώ πάρα πολύ το παρελθόν, με στόχο να δω το αύριο. Δεν μπορώ να ξέρω πώς δούλευε η ομάδα πριν. Γνωρίζω τα κείμενα που έχουν κάνει και όλα έχουν αξία. Αυτό που μπορώ να πω μόνο είναι, ότι η ανάγκη μου σαν καλλιτέχνης είναι να επικοινωνώ στον τόπο που πηγαίνω. Και στην «γλώσσα» του τόπου. Δεν θέλω να επικοινωνήσω αφ’ υψηλού. Το θέατρο για μένα είναι επικοινωνία. Τα ίδια πράγματα που θα πω στη σκηνή είναι αυτά που θα πω και σε μια κοινωνική μου συνάντηση. Αυτά που μας απασχολούν… Το είδος του θεάτρου που θα επιλέξουμε, η θεατρικότητα που θα υπηρετήσουμε εξαρτάται από το κείμενο και τί παράσταση θέλουμε να βγάλουμε. Η πραγματική μου ανάγκη όμως είναι να επικοινωνήσω με τον τόπο και τους ανθρώπους του.
Πέρα λοιπόν από την δικαστική πλοκή του έργου, ποια είναι τα «κρυμμένα» μηνύματα που θέλετε να επικοινωνήσετε με το κοινό του Πύργου;
Στο έργο μπορεί να μην διαφαίνεται άμεσα το κομμάτι της διαπλοκής και της διαφθοράς αλλά φαίνεται από την πρώτη σκηνή το πώς ο Νόμος πολλές φορές μπορεί να μην είναι υπέρ της αλήθειας. Θέτει προβληματισμούς για το τί σημαίνει δικαιοσύνη, πώς λειτουργεί, κατά πόσο είναι αποτελεσματική και μπορεί να φανερωθεί η αλήθεια. Θίγει θέματα πολύ σημερινά, όπως τη θέση της γυναίκας στην κοινωνία. Ξεκινά απ’ όλη τη σύγκρουση μητριαρχίας-πατριαρχίας και πώς όλος ο Δυτικός πολιτισμός, και όχι μόνο, έχει εδραιωθεί πάνω στην «αρχή του ανδρός», και πώς δαιμονοποιείται το θηλυκό στοιχείο ανά τους αιώνες. Το πρώτο επίπεδο του έργου είναι το δικαστικό και μια ερωτική σχέση. Και τα βαθύτερα επίπεδα μας βοηθούν να «ανοίξουμε» το μυαλό μας ώστε να επικοινωνήσουμε με κάτι πιο πνευματικό και να φωτιστούν οι ζωές μας. Αυτή είναι εξάλλου και η ουσία του θεάτρου».
Το έργο γράφτηκε τη δεκαετία του ΄50 και όμως, θέματα όπως η θέση της γυναίκας στην κοινωνία παραμένουν ακόμη και σήμερα ανοιχτά.
Παραμένουν ανοιχτά θέματα και είμαστε σε ένα επίπεδο… έκρηξης. Είμαστε στο μετέωρο βήμα να φύγουμε από το παλιό και να πάμε στο καινούργιο. Όποτε βρισκόμαστε σ’ αυτή τη φάση και πολιτισμικά και προσωπικά υπάρχει μια τάση να μας τραβήξει προς τα πίσω και να βαλτώσουμε. Εκεί, υπάρχει μια μεγαλύτερη δύναμη, ώστε να δημιουργηθεί το νέο βήμα.
